* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
آفت ها زخم های کوچکی هستند که اغلب موارد در سطح مخاط داخلی دهان در سطح داخلی لپ ها، روی زبان، قسمت داخلی لب ها، سقف دهان یا روی لثه ها دیده می شوند.
آفت می تواند روی اعضای تناسلی نیز دیده شود ولی ندرتاً پیش می آید. در این مقاله فقط برای آفت های داخل دهان صحبت می کنیم.
اگر آفت ها تکرار شوند به آن Stomatite aphteuse می گویند و کلمه استوماتیت نشان دهنده انفلاماسیون در مخاط داخلی دهان می باشد.
آفت های دهانی زیاد دیده می شوند. حدود ۱۷ درصد مردم در طول عمر خود به آن دچار شده اند و اغلب موارد اولین تجربه آنها در دوران کودکی بوده است و بعد گاه گاهی دوباره دیده می شود و معمولاً در سنین سی سالگی از بین می روند و باز نمی گردند. این آفت ها چند نوع دارند:
ـ آفت های کوچک: ۱ تا ۵ زخم به صورت بیضی شکل به پهنای ۲ میلی متر تا یک سانتی متر که به طور طبیعی در عرض ۷ تا ۱۴ روز خوب می شوند بدون این که اثری از خود بر جای بگذارند. این نوع آفت ها ۸۰ درصد بیماری را تشکیل می دهند.
ـ آفت های بزرگ: زخم های بزرگ که بزرگتر از یک سانتی متر هستند که شکل مشخصی ندارند و خوب شدن آنها حدود ۶ هفته طول می کشد و اغلب جای زخم باقی نمی ماند.
ـ آفت های Herpetiforme : 10 تا ۱۰۰ زخم کوچک کمتر از ۳ میلی متر که دور آنها نامرتب است و شکل خاصی ندارند و تولید یک منطقه زخمی می کنند و بعد از یک تا دو هفته از بین می روند بدون این که جای زخمی باقی بگذارند.
پیشرفت بیماری
دردها معمولاً دو تا پنج روز طول می کشد ولی خوب شدن آفت ها احتیاج به یک تا سه هفته دارد.
تشخیص
اگر آفت های دهانی مکرر دیده می شوند بهتر است با پزشک مشورت شود تا یک سری آزمایشات کامل پزشکی انجام شود و تشخیص صحیح داده شود.
اگر آفت همراه با قرمزی چشم ها، دردهای مفصلی، شکم روش مقاوم و دردهای شکمی همراه است بلافاصله به پزشک یا بیمارستان مراجعه کنید، زیرا زخم های شبیه به آفت ممکن است بر اثر بیماری های مزمن دیگر مانند بیماری های انفلاماتوار روده (بیماری کراونی یا کولیت اسروز) و بیماری سلیاک باشد.
بعضی وقت ها آفت ها می توانند شبیه یک Mucosite یا انفلاماسیون مخاط های داخل دهان باشند که زخم های کوچکی تولید می کنند. افرادی که دارای سیستم دفاعی ضعیف هستند مانند بیمارانی که دچار عفونت یا HIV یا درمان های ضد سرطان هستند بیشتر دچار زخم های دهانی شبیه آفت می شوند.
علل
دلیل تولید Stomatite aphteuse دقیقاً معلوم نیست. این زخم ها منشاء عفونی ندارند بنابراین نمی توانند مسری باشند و عوامل مختلفی مانند ارثی بودن می توانند به تولید آن کمک کنند. دانشمندان متوجه شده اند که بعضی مشکلات می توانند در نزد اشخاصی که بیمار شده اند تولید سیمپتوم کنند، مانند:
ـ یک زخم کوچک در داخل دهان که می تواند بر اثر دندان های مصنوعی که خوب جایگزین نمی شوند، جراحی در داخل دهان، استفاده حیلی محکم از مسواک، گاز گرفتن لپ و غیره به وجود آمده باشد.
ـ خستگی بدنی و استرس ها اغلب باعث تولید آفت ها می شوند.
ـ آلرژی یا حساس بودن به بعضی از خوردنی ها مانند شکلات، قهوه، تخم مرغ، آجیل ها، پنیر، خوراک های خیلی ترش و محصولاتی که برای محافظت غذاهای کنسرو شده و حاضری به کار می روند.
ـ کمبود ویتامین B12 ، Zinc (روی)، اسید فولیک یا آهن.
ـ ترک کردن سیگار و امثالهم: در دوران ترک ممکن است که آفت به وجود آید.
ـ عفونت بر اثر باکتری helicobacter pylori همان باکتری که می تواند باعث تولید زخم معده یا روده کوچک بشود.
ـ بعضی از داروها: داروهای آنتی انفلاماتوارهای غیر استروئیدی، بتا بلوکان ها و مشابه آنها، داروی ضد استئوپروز یا پوکی استخوان می توانند باعث آفت بشوند.
ـ تغییرات هورمونی بر اثر پریود در زنان، امکان آن هست که آفت ها در این مواقع تولید بشوند ولی رابطه بین آنها ثابت نشده است.
ـ توجه: مصرف خمیر دندان حاوی Sodium Lauryl Sulfate که در بیشتر خمیر دندان ها وجود دارد می تواند امکان تولید آفت ها را زیاد کند، زیرا باعث می شود که داخل دهان به علت برداشته شدن سطح محافظت کننده صدمه پذیر بشود. این هیپوتز ثابت نشده، چند مطالعه کلینیکی کوچک نشان داده که خمیر دندان هایی که حاوی این دارو نیستند باعث شده اند که زمان بازگشت آفت ها طولانی تر بشود ولی یک مطالعه جدیدتر نشان داده که نوع خمیردندان مصرف شده ربطی به این مسئله ندارد.
سیمپتوم های آفت ها
ـ قبل از این که آفت تولید شود احساس مورمور شدن در ناحیه تولید آن وجود دارد.
ـ یک یا چند آفت کوچک در داخل دهان دیده می شود که مرکز زخم سفید رنگ و اطرافش قرمز رنگ است.
ـ آفت ها تولید درد شدید که شبیه احساس سوختگی (سوزش) می باشد می کند. لغت آفت از زبان یونانی می آید Aptein به معنای سوختن، درد هنگام حرف زدن یا خوردن شدیدتر می شود مخصوصاً در روزهای اولیه.
ـ یادمان باشد که این آفت ها جای زخم باقی نمی گذارد.
زنان و افرادی که والدین آنها آفت دارند یا داشته اند بیشتر در معرض مبتلا شدن به آفت هستند.
پیشگیری
پیشگیری امکان ندارد ولی می شود فرکانس تولید آفت ها را کم کرد:
ـ داشتن بهداشت خوب دهان و استفاده از مسواک های نرم و استفاده از نخ های ابریشمی برای تمیز کردن لای دندان ها یک بار در روز، چند مطالعه نشان داده که بازگشت استوماتیت های آفتوز در نزد کسانی که از دهان شوی های ضد باکتری استفاده کرده اند کمتر شده.
ـ هنگام غذا خوردن حرف نباید زد و غذاها را آهسته جوید که مخاط دهانی صدمه نبینند، این صدمات باعث می شوند که مخاط آمادگی بیشتری برای آفت داشته باشد.
ـ باید سعی کرد که غذاهایی که برای شخص تولید الرژی یا حساسیت می کنند شناخته شده و از لیست غذاها حذف شود.
ـ در صورت داشتن دندان مصنوعی با دندان ساز یا دندان پزشک برای تنظیم دندان ها مشورت شود.
ـ بهتر است که از خمیر دندان های حاوی Sodium Lauryl Sulfate استفاده نشود هر چند که اثر آن ثابت نشده است.
بخش دوم و پایانی هفته آینده
