روز یکشنبه ۲۴ سپتامبر انتخابات مجلس فدرال آلمان برگزار می شود. در این انتخابات ۶۳۱ نماینده مجلس سراسری برگزیده می شوند. بر اساس آمار رسمی ۶۱ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از حق شرکت در این گزینش برخوردارند. نزدیک به ۱۲ میلیون تن صاحبان حق رای را خارجی تبارانی تشکیل می دهند که تابعیت آلمان را کسب کرده اند.
تازه ترین آمار می گوید که ۳۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تن از صاحبان حق رای را زنان و ۲۹ میلیون و ۸۰۰ هزار تن از آنان را مردان تشکیل می دهند. یک سوم صاحبان حق رای، یعنی حدود ۲۲ میلیون نفر هم بالای ۶۰ ساله اند. به این ترتیب زنان و سالمندان می توانند بیشترین تاثیر را بر نتیجه انتخابات آلمان داشته باشند.
شرکت کنندگان در انتخابات دارای دو گزینش همزمان هستند. آن ها می توانند روی ورقه نخست به نماینده مورد علاقه خود در حوزه انتخاباتی رای بدهند و روی ورقه دوم به حزب مورد پسند خود.
از مجموع ۵۹۸ نماینده مجلس، ۲۲۹ نفر به طور مستقیم از سوی مردم و همین تعداد متناسب با میزان آرائی که مردم به احزاب داده اند، از سوی آن ها به مجلس راه می یابند. البته، به دلیل وجود کرسی های شناور در مجلس، تعداد نمایندگان می تواند بیش از این هم باشد. مثلا در دوره فعلی مجلس دارای ۶۳۲ نماینده است.
موقعیت احزاب در انتخابات آلمان
برای شرکت در انتخابات این دوره ۳۴ حزب بزرگ و کوچک ثبت نام کرده اند، اما نظرسنجی ها می گویند که تنها “اتحاد احزاب دموکرات مسیحی و سوسیال مسیحی”، سوسیال دموکرات، سبزها، چپ ها، دموکرات آزاد (لیبرال) و “آلترناتیو برای آلمان” شانس راه یافتن به مجلس را دارند.
دولت فعلی آلمان به صدراعظمی آنگلا مرکل از ائتلاف “اتحاد دموکرات مسیحی و سوسیال مسیحی” با حزب سوسیال دموکرات تشکیل شده است.
حزب راستگرا و بیگانه ستیز آلترناتیو برای آلمان اگر بیش از ۵ درصد آرای مردم آلمان را کسب کند برای نخستین بار وارد مجلس فدرال می شود. این حزب پیش تر به مجالس ایالتی ۱۳ ایالت از شانزده آلمان راه یافته است.
حزبی که در انتخابات اکثریت کرسی های مجلس فدرال را کسب کند، می تواند صدراعظم را برگزیند. اما اکنون سال ها است که دیگر هرگز یک حزب به تنهائی موفق به احراز اکثریت نشده و در نتیجه، حزبی که بیشترین رای را دارد، مجبور است برای تشکیل دولت با یک یا دو حزب دیگر ائتلاف کند.
نظرسنجی های چند ماه اخیر همه پیش بینی می کنند که آنگلا مرکل به عنوان نخستین صدراعظم زن آلمان، پس از ۱۲ سال حکومت، در انتخابات این دوره نیز پیروز شود و دوران صدارت خود را ۴ سال دیگر تمدید کند. در این صورت او در تاریخ آلمان رکورد می شکند.
خانم مرکل که اکنون موتلف حزب سوسیال دموکرات است، به تازگی ابراز علاقه کرده که در صورت پیروزی دولت آینده خود را از طریق ائتلاف با حزب دموکرات آزاد یا لیبرال تشکیل بدهد. این حزب در دوره پیشین نتوانست از مانع ۵ درصدی بگذرد و به مجلس راه یابد. در آلمان احزاب تنها در صورتی به مجلس راه می یابند که دست کم ۵ درصد آرای مردم را کسب کنند.
سوسیال دموکرات ها چرا عقب ماندند؟
تازه ترین نظرسنجی های انجام شده در آلمان نشان می دهند که مارتین شولتس- رهبر حزب سوسیال دموکرات و تنها رقیب آنگلا مرکل برای تکیه زدن بر کرسی صدراعظمی- شانس چندانی برای تحقق این آرزو ندارد، زیرا در حالی که اکثریت مردم آلمان خواستار ابقای خانم مرکل هستند، تنها کمتر از یک سوم آن ها آقای شولتس را می پسندند.
در تاریخ آلمان پس از جنگ جهانی دوم، حزب سوسیال دموکرات سه بار نسبت به اتحاد دموکرات مسیحی آرای بیشتری به دست آورده و صدراعظم را معرفی کرده است.
مشهورترین صدراعظم های سوسیال دموکرات ویلی برانت ( ۱۹۶۹/۱۹۷۴ ) و هلموت اشمیت ( ۱۹۷۴- ۱۹۸۲) بوده اند. این دو به ترتیب در سال های ۱۹۹۲ و ۲۰۱۶ درگذشته اند، اما هنوز هم در میان مردم آلمان از محبوبیت زیادی برخوردارند.
نقش منفی مشاور پوتین در انتخابات آلمان
آخرین صدراعظم سوسیال دموکرات آلمان گرهارد شرودر بود که از سال ۱۹۹۸ تا سال ۲۰۰۵ از طریق ائتلاف با حزب سبزها بر آلمان ریاست می کرد. او، در سال ۲۰۰۳ با ایستادگی در برابر فشار شدید جورج دبلیو بوش برای شرکت در جنگ عراق، بر اعتبار حزب سوسیال دموکرات افزود، اما به دلیل کاستن از خدمات اجتماعی برای بیکاران و لایه های ضعیف طبقه متوسط، نخستین صدراعظم سوسیال دموکراتی بود که برخلاف اساسنامه این حزب علیه منافع طبقه کارگر اقدام کرد.
گرهارد شرودر در انتخابات میان دوره ای سال ۲۰۰۵ از آنگلا مرکل شکست خورد و مجبور شد قدرت را به نخستین صدراعظم زن آلمان بسپارد.
آقای شرودر، در پایان دوران صدراعظمی خود از مناسبات نزدیکی که با ولادیمیر پوتین داشت بهره برد و به استخدام کنسرن گازپروم روسیه درآمد. او در سال جاری از سوی دولت روسیه به عضویت هیئت مدیره شرکت روس نفت منصوب شد و همزمان ریاست خط لوله ای را به عهده گرفت که قرار است نفت روسیه قفقاز را به اروپا منتقل کند.
همکاری صدراعظم پیشین آلمان در دورانی که مناسبات سیاسی این کشور با روسیه به خاطر اشغال شبه جزیره کریمه و جنگ در شرق اوکراین روز به روز سردتر می شد، از اعتبار حزب سوسیال دموکرات به شدت کاست.
گرهارد شرودر، پس از سال ها دوری گزیدن از صحنه سیاسی آلمانَ، در مبارزات انتخاباتی این دوره به عنوان پشتیبان مارتین شولتس نامزد حزب سوسیال دموکرات بار دیگر بر صحنه حضور یافت. اما این پشتیبانی نه تنها به نفع رئیس جدید حزب سوسیال دموکرات تمام نشد، بلکه از محبوبیت او و حزبش کاست. برخی از ناظران حتی حضور ناگهانی شرودر را نشانه پشتیبانی مسکو از صدراعظمی شولتس ارزیابی کردند، زیرا مناسبات پوتین و مرکل در سال های اخیر سرد شده است.
مارتین شولتس تا پایان سال ۲۰۱۶ ریاست پارلمان اروپا را به عهده داشت و قدرتمندترین مرد اتحادیه اروپا محسوب می شد. او ژانویه امسال برای این که بتواند در انتخابات آلمان با آنگلا مرکل رقابت کند، از ریاست پارلمان اروپا کناره گرفت. آقای شولتس اندکی بعد به رهبری حزب سوسیال دموکرات و نامزد این حزب برای مقام صدراعظمی برگزیده شد.
ناکامی “افکت شولتس”
ظرف یکی دو ماه پس از معرفی آقای شولتس به عنوان رهبر حزب و نامزد مقام صدراعظمی، نظرسنجی ها نشان می داد که هواداران حزب سوسیال دموکرات از ۲۳ درصد به ۳۲ درصد افزایش یافته اند. رسانه های آلمان از این تحول به عنوان “افکت شولتس” نام بردند. اما این موفقیت دیری نپائید و تعداد طرفداران حزب سوسیال دموکرات به زودی تا حدود ده درصد کاهش یافت.
این که حضور ناگهانی همکار ارشد روس نفت و گازپروم چه نقشی در این ناکامی داشته روشن نیست. اما این روشن است که مردم آلمان از این که صدراعظم پیشین آن ها، پس از سوق دادن بیکاران به زیر خط فقر، به یکی از ستون های قدرت پوتین تبدیل شده خشمگین هستند.
در هفته های اخیر بسیاری گفته اند که مزایای صدراعظم بازنشسته نباید به کسی پرداخت شود که همزمان مشاور پوتین است و مقامی بالا در کنسرنی دارد که درآمدهایش پایه های قدرت پوتین را مستحکم می کند.
انتخابات و پناهجویان
در آستانه برگزاری انتخابات آلمان بحث درباره نحوه برخورد دولت آینده با پناهجویان و خارجی تباران این کشور بار دیگر در رسانه ها و محافل سیاسی و اجتماعی داغ شده است. با این همه، احزاب اصلی در برنامه های خود کمتر به این موضوع پرداخته اند.
آمارهای رسمی می گویند که ۱۹ درصد از افراد صاحب حق رای در آلمان را شهروندان خارجی تبار تشکیل می دهند. اما حضور آن ها در انتخابات بسیار کم رنگ است.
در حال حاضر از ۶۳۱ کرسی مجلس فدرال ۳۷ کرسی را خارجی تباران در اختیار دارند. این تنها ۶ درصد است. پیش بینی می شود که با توجه به تبلیغات گسترده احزاب پوپولیست و دست راستی علیه پناهجویان، این ترکیب در آینده نزدیک نیز تغییر محسوسی نداشته باشد.
ایدئولوژی احزاب و مشارکت خارجی تباران
در آلمان، احزابی که دارای گرایش های چپ هستند بیشتر و احزاب راستگرا کمتر برای جذب خارجی تباران می کوشند. بر پایه آخرین آمار، حزب چپ ۵ / ۱۲ درصد، سبزها ۱ / ۱۱ درصد، حزب سوسیال دموکرات ۷ / ۶ درصد، حزب دموکرات مسیحی ۱ / ۳ درصد و حزب سوسیال مسیحی تنها ۸ / ۱ درصد کرسی های پارلمانی خود را در اختیار سیاستمداران خارجی تبار خود قرار داده اند.
آخرین دوره انتخابات مجلس فدرال آلمان در سال ۲۰۱۳ برگزار شد. میزان مشارکت مردم در این دوره به ۷۱ درصد رسید که نسبت به دوره های پیشین کمتر بود. اما پیش بینی می شود که با توجه به حضور فعال پوپولیست ها، میزان مشارکت مردم در انتخابات این دوره بیشتر شود. بسیاری از خارجی تباران که در دوره های پیشین منفعل بوده اند، امسال خود را با هدف جلوگیری از قدرت یافتن راست های پوپولیست برای شرکت در انتخابات آماده کرده اند.
