* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
نروپاتی چیست؟ نروپاتی کلمه ای است که برای نشان دادن مشکلات مربوط به اعصاب به کار می رود مخصوصا اعصاب سطحی که به آن نروپاتی اعصاب سطحی هم می گویند. منظور از اعصاب سطحی این است که شامل دستگاه اعصاب مرکزی مثل مغز و نخاع نمی شود.
نروپاتی بر اثر عوامل مختلفی تولید می شود ولی همین طور بدون اینکه عامل آن تشخیص داده شود هم تولید می شود که به آن نروپاتی ایدیوپاتیک می گویند. کلمه ی نروپاتی منطقه وسیعی را می پوشاند و شامل اعصاب زیادی می شود. سیمپتوم ها بستگی به نوع عصب صدمه دیده دارد.
* اگر اعصاب حسی صدمه دیده باشند تولید سوزن سوزن شدن (خواب رفتن)، احساس سوزش، تیر کشیدن (مثل فرو کردن چاقو)، شوک های الکتریکی، بی حسی، خارش یا ضعف در دست ها و پاها می شود که به آن نروپاتی حسی می گویند.
* اگر اعصاب حرکتی صدمه دیده باشند باعث ضعف در پاها و دست ها می شود و به آن نروپاتی حرکتی می گویند.
* اگر اعصاب خودکار صدمه دیده باشند (اعصابی که اعضای داخلی بدن را کنترل می کنند مثل قلب، روده ها و مثانه که باعث می شود که تعداد ضربان قلب عوض شود و یا تولید فشار خون بکند یا باعث تعریق بشود که به آن نروپاتی خودکار می گویند.
نروپاتی علل مختلفی دارد بنابراین هر سه نوع اعصاب می توانند دچار شوند در این صورت به آن پولی نروپاتی می گویند و اگر فقط یک نوع عصب صدمه دیده باشد به آن مونو نوروپاتی می گویند.
چند نوع مونو نوروپاتی
* فلج عصب ulnaire یا کوبیتال بر اثر صدمه وارد شده به آرنج تولید می شود.
* سندروم کانال کارپین بر اثر فشار وارد شده بر عصب médian تولید می شود.
* فلج عصب péroniers که بر اثر فشار بر روی یکی از اعصاب ساق پا تولید می شود.
* فلج شدن عصب رادیال که عصبی است که در عضلات آرنج، مچ دست و انگشتان دست وارد می شود.
* فلج Bell که یکی از اعصابی که عضلات را می پوشانند صدمه دیده است.
علل به وجود آمدن نوروپاتی
بیش از صدها عامل برای ایجاد دردهای نوروپاتیک وجود دارد و در حدود سی درصد نوروپاتی ها ایدیوپاتیک هستند و علت آن مشخص نیست.
بیماری های زیادی می توانند باعث تولید نوروپاتی سطحی بشوند مثل:
* دیابت ـ بزرگترین عامل تولید نوروپاتی سطحی مزمن دیابت است که به آن نوروپاتی دیابتیک می گویند. میزان بالای قند در خون باعث صدمه زدن به جدار عروق خونی که اکسیژن و مواد غذایی را به اعصاب می رسانند، می شود و در نتیجه اعصاب اندام های فوقانی و تحتانی و اعضای مهم بدن مثل چشم ها، کلیه ها و قلب صدمه می بینند و پوست هم صدمه دیده حس کردن را از دست می دهد و عدم حس کردن باعث آمادگی پوست برای صدمات دیگر می شود.
* کمبود ویتامین های B12 و اسید فولیک می تواند باعث صدمه به اعصاب شده و تولید نوروپاتی سطحی بکند.
* داروها ـ بعضی از داروها که برای شیمی درمانی و یا درمان HIV به کار می روند می توانند باعث صدمه دیدن اعصاب بشوند و تولید نوروپاتی سطحی بکنند.
* بعضی از حشره کش ها و حلال ها
* سرطان های نوع لنفوم و میلوم های چندگانه
* نوشیدن زیاد الکل
* یک بیماری مزمن کلیوی ـ اگر کلیه ها خوب کار نکنند عدم تعادل املاح می تواند باعث تولید یک نوروپاتی سطحی شود.
* یک بیماری مزمن کبد
* صدمات بدنی مثل شکستگی استخوان که باعث صدمه زدن به یک عصب بشود.
* بعضی عفونت ها مثل زونا ـ آلودگی به ویروس HIV و بیماری Lyme
* سندروم Guillain – Barré اسمی که به نوع خاصی از نوروپاتی سطحی که بر اثر یک عفونت تولید شده داده اند.
* بیماری های نسوج همبند: آرتریت روماتوئید و لوپوس اریتماتو سیستماتیک
* بعضی بیماری های انفلاماتوار مثل سارکوئیدوز و بیماری سلیاک
* بیماری های ارثی مثل سندروم Charcot- Marie – Tooth
تشخیص
پزشک سئوالات زیر را از بیمار می پرسد:
* سیمپتوم ها
* سلامتی به طور کلی
* سوابق فامیلی در داشتن نوروپاتی
* داروهایی که مصرف می کند و آنهایی که اخیرا مصرف کرده
* آیا در معرض مواد سمی قرار گرفته؟
* آیا به الکل اعتیاد شدید دارد؟
* روابط جنسی
پزشک کارهای زیر را انجام می دهد:
* پوست بیمار را به دقت معاینه می کند.
* حس بیمار را با کمک یک دیاپازون می سنجد.
* رفلکس تاندون ها را امتحان می کند.
آزمایش خون
این آزمایش نشان می دهد که آیا بیمار دچار دیابت است، یا بدکاری تیروئیدی دارد یا کمبود ویتامین وجود دارد.
مطالعه انتقال پیام های عصبی
برای مطالعه پیام های عصبی برای بررسی انتقال پیام توسط عصب به ماهیچه ها ، الکترودهای مخصوص در محل عبور عصب مورد امتحان نصب شده و امواج خفیف الکتریسیته عصب را تحریک می کند و الکترودهای دیگری فعالیت الکتریکی عصب را ثبت می کند. اگر سرعت انتقال کم شده باشد نشان دهنده یک نوروپاتی سطحی است.
الکترومیوگرام
الکترومیوگرام برای تشخیص ضعف عضلانی بر اثر میوپاتی به کار می رود و نشان دهنده فعالیت های الکتریکی عضله است که توسط یک ماشین مخصوص ثبت می شود. یک فعالیت الکتریسیته غیرطبیعی نشان دهنده یک نوروپاتی سطحی است.
بیوپسی از عصب
یک تکه کوچک از عصب برداشته می شود تا در زیر میکروسکپ مورد مطالعه قرار گیرد.
بیوپسی از پوست
این تکنیک برای مطالعه اعصاب سطحی و همین طور برای جستجوی یک نوروپاتی سطحی که ممکن است به زودی تولید شود و پیشرفت یک نوروپاتی و جواب بیماری به داروها به کار می رود. همین طور تعداد فیبرهای عصبی در یک قسمت از پوست را شمرد که در نوروپاتی سطحی تعداد آنها کمتر از طبیعی است.
بخش دوم و پایانی هفته آینده
