ایرانیان جهان و دستاوردهایشان/ ۶۳
شهروند : در شهروند ستونی به معرفی ایرانیان موفق و دستاوردهایشان در ادبیات، ورزش، هنر، علم، سیاست و حرفه تخصصی شان در هر گوشه ی جهان، حتی در ایران اختصاص داده شده است. می دانیم که خبر بسیاری از موفقیت ها به رسانه ها راه پیدا نمی کند و تنها در جمع کوچک خانواده و آشنایان عنوان می شود، پس اگر فرد موفقی در اطراف خود می شناسید، لطفا به ما معرفی کنید. ما به دنبال مشهورترین ها نیستیم، اتفاقا یکی از اهدافمان این است که بتوانیم آنها را که تا کنون تلاش و خلاقیت و استعدادشان تغییری در زندگی خود و یا دیگران به وجود آورده، ولی دیده نشده اند، به دیگران معرفی کنیم.
در شماره های گذشته مهوش ثابت، آوا هما، سمیرامیس کیا، سونا مقدم، مهدی رضانیا، مریم حفیظی راد، سارا رحیمی، سعید ولدبیگی، نسرین متحده، سوسن رشیدی، بامداد اسماعیلی، عصمت صوفیه، کامران وفا، یارا شهیدی، سایه اسکای، مهران انوری، گلریز قهرمان، وحید رجب لو، شکوفه آذر، زهرا نعمتی، مریم ناظمی، مهسا قربانی، مینو اخترزند، بهروز بوچانی، آرش کمالی سروستانی، بیتا دریاباری، فرح کریمی، گلاره زاده، اشرف قندهاری(بهادرزاده)، تیمور الیاسی، اعضای تیم فوتسال زنان ایران، رضا مریدی، مریم طوسی، گلدی قمری، سیروس حبیب، پریسا تبریز، پی یر امیدیار، امیر خدیر، ساندر ترپهاوس، لیلا اسفندیاری، پیام اخوان، فاطمه معتمدی، دلارام جهانی، دارا بهمنش، مرضیه ابراهیمی، عبدالله رئیسی، لیلی آهی، علی صمدی احدی، ستاره فرمانفرمائیان، ژیلا مساعد، شاهین ایزدیار، الهام امامی، حمید نطقی، گلاره ناظمی، هلاکو رحمانیان، زوج نیکوکار علیرضا افضلی پور و فاخره صبا، علیرضا نبی، زیبا عزیزی، بدرالزمان تیمورتاش، آلنوش طریان و عفت تجارت چی، ژینوس نعمت محمودی آشنا شدید.
این هفته با مه‌لقا ملاح، مادر محیط زیست ایران آشنا می شوید.
او نوه ی بی‌بی خانم استرآبادی است. در شماره های بعد خانم استرآبادی را بیشتر معرفی می‌کنیم.
مه لقا ملاح، هم‌اکنون صد ساله و ساکن تهران است.
مه‌لقا هنگامی که پدر و مادرش با کاروان برای زیارت به مشهد می‌رفتند در کاروان‌سرای عباسی در میان راه به دنیا آمد. پدرش آقابزرگ ملاح به دلیل داشتن منصب دولتی در شهرهای مختلف ساکن می‌شد به همین دلیل مه‌لقا در شهرهای مختلفی مانند مشهد، قوچان، اصفهان، دامغان، همدان و کرمانشاه تحصیل کرد. او بعد از تحصیل در فلسفه، علوم اجتماعی، جامعه‌شناسی و کسب مدرک فوق‌لیسانس در دانشگاه تهران، برای ادامهٔ تحصیل عازم پاریس، سوربن شد و با مدرک دکترا در رشته علوم اجتماعی به ایران بازگشت. در فرانسه، دورهٔ کتاب‌داری در کتابخانه ملی فرانسه را نیز گذراند.
در بازگشت به ایران، در کتابخانه موسسه روان‌شناسی دانشگاه تهران مشغول به کار شد، در آن جا کتابی درباره محیط زیست چنان تاثیر عمیقی بر او گذاشت که خودش می گوید «از تمام سفارتخانه‌ها خواستم که اطلاعات محیط زیست کشورشان را در اختیارم قرار دهند. مدام مطالعه و تحقیق کردم و به این نتیجه رسیدم باید برای اقدام جمعی دست به کار شویم. دوست داشتم فرهنگ حفاظت از محیط زیست را به مردم بیاموزم.»
مه‌لقا ملاح (نفر وسط) به همراه مادرش خدیجه افضل وزیری و خواهرش مهرانگیز ملاح
مه‌لقا ملاح در سال ۱۳۷۳ با مشارکت همسرش و چند استاد دانشگاه علاقه‌مند به محیط زیست، سازمان غیردولتی زیست‌محیطی «جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست» را بنیان گذاشت. این سازمان در ده اردیبهشت ۱۳۷۴ به طور رسمی اعلام موجودیت کرد. او همچنین مقاله های گوناگونی درباره مبارزه با آلودگی محیط زیست در نشریه های گوناگون نوشته است. برای مدتی نیز مدیر مسئول و سردبیر فصلنامه “فریاد زمین» بوده است. مه لقا با تشکیل «جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست»، صرف نظر از اقدام های عملی به آموزش بسیار تأکید داشت.
از جمله آموزه هایش تفکیک زباله است. می گوید: «باتوجه به این که وجود یک باطری خراب در کیسه زباله می‌تواند اثرات مخرب برای محیط زیست داشته باشد، شهرداری‌ها می‌توانند برای جمع آوری مجزای این باطری‌ها در مکان‌های مختلف حتی سوپرمارکت‌ها مخزن مکعبی شکل تهیه کنند و در اختیار مراکز عمومی قرار دهند تا شهروندان باطری‌های خراب و دور انداختنی خود را به آنجا تحویل دهند. روی آن هم می توان با نوشتن پیامی نوع کارکرد مخزن مشخص شود. از این رو شهردای می‌تواند در انجام چنین کارهایی، متولی اجرای این طرح شود.»
همچنین می‌افزاید: «روغن‌های سوخته غذا‌ها نیز وقتی وارد چرخه فاضلاب شهر می‌شوند، آسیب‌های بسیاری به محیط زیست وارد می‌کنند که برای جمع آوری آنها می‌توانیم مخازنی را در مراکز تجاری یا محل هایی که حضور مردم بیشتر است، قرار دهیم تا شهروندان روغن سوخته خود را به آنجا تحویل دهند و متولیان مربوطه برای تصفیه و استخراج مفید آن وارد عمل شوند. درست مانند اقدامی که برای بازیافت روغن سوخته خودرو‌ها انجام می‌شود.»
مه لقا ملاح مردم را تشویق می کند که کم تر تولید زباله کنند. او از آمار بالای تولید زباله در پایتخت بسیار نگران و متاسف است و به مردم یاد می دهد که چه گونه می توانند زباله های خانه خود را به کمپوست تبدیل کنند. «هر فردی سهمی در کاهش تولید زباله دارد که باید در این زمینه اقدام کند. یکی از راحت‌ترین و در دسترس‌ترین اقدامات تبدیل زباله های تر به کمپوست است که یکی از عالی‌ترین کود‌ها برای مصرف گل، گیاه و درختان محسوب می‌شود. حتی می‌توان ورمی کمپوست (به کمک کرم خاکی) که سبک و بی بو است، درست کرد.» او ادامه می‌دهد: «این کار فقط مختص خانه‌های حیاط دار نیست بلکه حتی آن‌هایی که آپارتمان نشین هستند و حیاط ندارند، می‌توانند در خانه خود بدون مزاحمتی برای دیگران در این زمینه اقدام کنند. کاری که تعدادی از اعضای جمعیت زنان مبارزه با آلودگی هوا در بالکن آپارتمانی که زندگی می‌کنند انجام داده‌اند و نتیجه گرفته اند. حتی بالکن، بوی بد هم نگرفته است. چون آنها هم خوب می دانند با استفاده از کمی خاک اره آن بو از بین می رود. برای این کار کافی است یک سطل در دار داشت و قسمت زیرین آن را از چند بخش سوراخ کرد. بعد زباله‌هایی نظیر پوست میوه، و تفاله چای را داخل آن ریخت. زیر سطل هم یک بشقابی که نیاز ندارید بگذارید تا شیرابه از زیر آن خارج و وارد ظرف دیگری شود. زباله هم کود می‌شود. آن کود برای انواع گیاهان مفید و قابل استفاده است.»
کنشگران زیست محیطی در ایران از مه‌لقا ملاح با لقب « مادر محیط زیست ایران» یاد می‌کنند. او با پشتکاری مثال‌زدنی، صراحت بیانی کم‌نظیر و آگاهی عمیق از مشکلات زیست محیطی جهان و ایران به طور خاص، عمرش را در راه فعالیت متعهدانه به حفظ محیط زیست گذرانده و به چهره ا‌ی شاخص در میان فعالان مدنی بدل شده است.
