مرکز اسناد حقوق بشر ایران
ایران زادگاه اقلیت های قومی بی شمار و متنوعی است از جمله آذرى ها، کردها، و بلوچ ها. یکی از این اقلیت ها که در جنوب غربی کشور، به ویژه در استان خوزستان، مستقر است جمعیت قابل توجه اقلیت قومی عرب با زبان و روش های فرهنگی متمایز است. منتسب به “عرب هاى اهواز”- مرجوع به شهر اهواز، پایتخت استان خوزستان، محلی که بسیاری از اعراب در آن ساکن هستند ـ این گروه تبعیض بسیاری را به خاطر اقلیت قومی بودن تحت دولت های متوالی در ایران متحمل شده است. کشف نفت در استان خوزستان در آغاز قرن بیستم اهمیت این منطقه را از نظر دولت مرکزی در تهران افزایش داد. اما، جمعیت محلی مدعی است که انحراف منابع و اعمال تبعیض آمیز توسط دولت ایران بر علیه عرب هاى اهوازی در حوزۀ آموزشی و حرفه ای باعث منزوی شدن و محروم شدن اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آنها از جامعۀ معمول ایرانی شده است.
استان خوزستان در نقشه ایران
در فروردین ۱۳۸۴، تنش میان عرب هاى اهوازی و دولت مرکزى در ایران به خاطر فاش شدن سندی از سوی دفتر رییس جمهور جمهوری اسلامی ایران به اوج خود رسید. در این سند با هدف تغییر در ترکیب و بافت قومى استان خوزستان پیشنهاد شده است. پس از این، تظاهرکنندگان عرب اهواز به خیابان های اهواز ریختند تا علیه این سند اعتراض کنند. در طی دو هفتۀ بعد، معترضین به سرعت در شهرهای بزرگ و شهرک های استان گسترش یافتند و دولت ایران با خشونت به آن واکنش نشان داد. به اساس اظهارات منابع متعدد، ده ها نفر از تظاهرکنندگان کشته و صدها نفر دستگیر شدند. متعاقبا دولت ایران حضور قوی ای برای حفظ امنیت در این استان تا به امروز داشته است.
از آن زمان تا کنون، هر فروردین، عرب هاى اهواز به مناسبت یادبود اعتراضات فروردین ۱۳۸۴– یا انتفاضه بقول اهالی منطقه — برگزار کرده اند. امسال، مبتنی بر گزارشات دریافت شده توسط مرکز اسناد حقوق بشر ایران، نیروهای امنیتی دست به اقدامات غیر منتظره ای پیش از این اعتراضات دست زد. گزارش ها تخمین زده اند که نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ۱۸۸ نفر از عرب هاى اهواز را در سراسر استان خوزستان در طول پنج هفتۀ گذشته بازداشت کرده اند و حال و روز برخی از این بازداشت شدگان برای خانواده هایشان مشخص نیست.
بسیارى از عرب هاى اهواز قربانیان نقض حقوق بشری بوده اند که جمهوری اسلامی ایران در طی ده ها سال مرتکب شده است. یکی از این موارد قضیۀ جلیل شرهانی، یک عرب اهوازی، است که اعضاى خانوادۀ او پس از انقلاب ۱۳۵۷ و در طول جنگ ایران و عراق، مورد بازداشت، حبس و اعدام قرار گرفتند. در پایان ماه مهر سال ۱۳۹۱، آقای شرهانی در ایران تریبونال – یک دادگاه مردمی بین المللی که جمهوری اسلامی ایران را محکوم به جنایت علیه بشریت و علیه شهروندان ایرانی خود در دهۀ ۶۰ کرده است، در خصوص تجربه های خانوادۀ خود شهادت دادند. آقای شرهانی همچنین مفصلاً تجربه هاى شخصی خود را در یک مصاحبه با مرکز اسناد حقوق بشر ایران شرح دادند.
شما می توانید شهادتنامۀ کامل آقای شرهانی در خصوص تجربه های خود و عرب های اهواز و وضعیت دشوار آنها را در اینجا بخوانید:
درود به شهروند که همیشه به مسائل اقوام ایرانی و ظلم مضاعفی که بر آنها رفته و میرود توجه جدی دارد