اخیرا شاهد تحقق سفرهای توریستی به فضا بوده اید و تعداد این سفرهای تفریحی- تبلیغی با توجه به افزایش ثروتمندان جهان که به دنبال شهرت هم هستند بسیار زیاد شده است. موضوع یاد شده اصلی ترین بررسی مطالعاتی سمینار موسسه امنیت و مراقبت هوا و فضا در مونترال کانادا بود که در هفته گذشته به مدت ۳ روز برگزار شد.
عده ای از کارشناسان خبره و کارآمد با مطرح کردن عناوینی از این جمله که ترتیب دهندگان این سفرها از ۲ نوع ریسک اصلا اطلاع ندارند و از این رو هم برای خودشان و هم برای توریست های فضایی مشکل آفرین هستند، جلسه بحث و تبادل نظر را ادامه دادند.
این ریسک ها عبارتند از :
۱ـ موقعیت جسمی و فیزیکی درخواست کنندگان برای سفرهای فضایی ممکن است با استانداردهای لازم تطابق نداشته باشد. به عبارت دیگر کسانی که توانایی مالی مناسبی دارند که بتوانند هزینه این گونه سفرها را بپردازند احتمالا از نظر فیزیکی و جسمی و روانی نتوانند با برنامه سفر پر فشار فضایی تطبیق نمایند.
۲ـ اشتباه نکنید استانداردهای هر سفر فضایی با یکدیگر متفاوت است و موسسات نظارت کننده هم با هم فرق دارند از این رو استانداردهای لازم و اولیه ممکن است در این گونه سفرهای تفریحی دیده نشود که بزرگترین ریسک مطرح شده می باشد.
در سال ۲۰۰۷ این گونه سفرها بسیار رونق پیدا کرده بود و سفر خانم انصاری به عنوان اولین زن فضانورد (توریست فضایی) در تاریخ ثبت شد در همان موقع در موارد مشابه چند سانحه در روی زمین و موقع تمرینات فضایی به وقوع پیوست که از نظر جانی خوشبختانه غرامتی نداشت ولی از لحاظ خسارت مالی بسیار بالا بود از این رو موسسات ناظر بر سفرهای فضایی ناسا پادرمیانی کردند و جلوی ناکارآمدی ها را گرفتند و به تبع آن شتاب در ثبت نام کاهش پیدا کرد ولی با توجه به فشارهای سازمان های ذیربط این خبرها در مجامع حرفه ای باقی ماند و برای عموم بازگو نشد تا به امروز که در مجمع یاد شده در مونترال مطرح گردید.
مقر مهم و شناخته شده این گونه سفرها که نمایندگی ۴۰ آژانس مسافرت فضایی را دارد در هلند است و موسسه فضایی اروپا از همان سال ۲۰۰۷ بر آن نظارت کامل دارد. از میان این ۴۰ موسسه یکی کانادایی است که در سال ۲۰۰۹ با سرمایه ۳۵ میلیون دلار تاسیس شده و درصدد است تا از میان درخواست کنندگان ثبت نام به عمل آورد.
در سمیناری که در مونترال برگزار شد از متخصصان و خبره های بیمه نیز دعوت به عمل آمده بود تا نسبت به بررسی ریسک و تعیین یک حق بیمه مناسب کمک گرفته شود. در میان این مدیران ریسک مسایل مختلفی مطرح شد که مهمترین آن به قرار ذیل به استحضار می رسد و بنا به همین استدلال مهم ریسک مسافرت های فضایی فعلا قابل بیمه کردن نیست :
۱- عدم وجود آمار خسارت و غرامت: همانگونه که مطلع هستید یکی از معمول ترین راهها برای تعیین ریسک استفاده از آمار است به این معنی که مثلا طی ۲۵ الی ۵۰ سال گذشته چند حادثه اتفاق افتاده و بار خسارت و غرامت چقدر بوده مثلا در ۵۰ سال گذشته ۱۰۰۰ خانه در منطقه خاصی مورد بررسی قرار گرفته که از میان آنها ۳ خانه آتش گرفته لذا حق بیمه معادل ۳ در هزار است، اما سفرهای فضایی آنقدر جدید است که آماری از آن در دسترس نیست در ضمن تعداد خسارتی هم رسما ثبت نشده است.
۲-آمار قابل تعمیم به آینده نیست: از آنجا که سرعت رشد تکنولوژی در صنعت و علم فضا نوردی بسیار بالا است و تغییر تکنولوژی هر ۳ روز یک بار است، لذا حتی اگر آمار هم وجود داشته باشد قابل تعمیم به آینده نیست چون جنس ریسک هفته گذشته در فضا با امروز متفاوت است.
در پایان جلسه همه متفق القول بودند تا بایستی درها را برای ورود کارشناسان ایمنی و امنیتی به نوعی باز کرد که نامبردگان بتوانند در دو جهت این صنعت نو پا (توریست فضایی) را همیاری کنند. اول از احتمال تحقق ریسک بکاهند و دوم چنانچه ریسکی بالقوه شد و به خسارت و غرامت تبدیل گردید، از شدت خسارت با روش های نوین کاسته شود.
* فرهاد فرسادی بروکر خبره و رسمی کانادا با سابقه تدریس بیمه در دانشگاه ها است.
farsadi@insurefar.com
