این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی. هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
بخش دوم
سمپتوم های منوراژی
مدت و شدت قاعدگی
ـ قاعدگی های زیاد که بیش از ۷ روز طول بکشد و معمولاً پس از یک رگل طبیعی پیش بیاید.
ـ خونریزی حتی خیلی کم یا لکه دیدن در یک موقع نابهنگام بین دو قاعدگی
ـ خونریزی های شدید با فاصله از رگل های قبلی
مقدار خون از دست رفته
ـ مقدار خونی که لازم می شود یک نوار بهداشتی یا یک تامپون یا بیشتر در ساعت مورد احتیاج باشد در مدت چندین ساعت
ـ احتیاج به استفاده از چندین وسیله محافظت مثل نوار بهداشتی و تامپون هر دو با هم
ـ احتیاج به تعویض نوار بهداشتی در شب، احتیاج استفاده از نوار بهداشتی در مواقع غیرطبیعی بین دو رگل
سمپتوم های دیگر
ـ گاهی درد شدید در قسمت پائین شکم وجود دارد شدت این درد در نزد همه خانم ها یکسان نیست.
ـ امکان وجود خستگی و تنگی نفس (علائم کم خونی)
ـ تب و درد پس از مقاربت دلیل وجود یک عفونت پلوین بر اثر عفونت می باشد مثل آندومتریت یا سال پنتریت مخصوصاً اگر همراه با ترشحات غیرطبیعی باشد و یا شخص در خطر عفونت های مسری مقاربتی باشد مثل داشتن چندین پارتنر و عدم استفاده از کاندوم.
چه کسانی ممکن است دچار شوند و چه عواملی باعث ابتلا می شود
افرادی که در خطر دچار شدن هستند:
ـ نوجوانان تازه بالغ: قاعدگی معمولاً در ۱۲ تا ۱۸ ماه پس از اولین رگل ها شدیدتر است.
ـ زنانی که در نزدیکی یائسگی هستند.
ـ زنانی که دچار فیبرم رحمی، پولیپ رحمی یا یکی از بیماری هایی که قبلاً گفته شد، هستند.
عوامل ریسک
ـ استفاده از استریله مسی می تواند باعث طولانی شدن رگل بشود. استفاده از استریله Mirena که حاوی پروژستاتیف است می تواند به طور قابل توجهی از میزان قاعدگی کم کند و در نزد بعضی از خانم ها ممکن است باعث لکه بینی مخصوصاً در اوائل نصب آن بشود.
ـ داروهای ضدبارداری هورمونی به طور کلی مثل قرص های ضدبارداری، تزریق پروژستاتیف ها، پچ یا تمبر، حلقه های واژنی، قرص هایی که روز بعد مصرف می شود، با گذشت زمان می توانند باعث متروراژی و یا لکه بینی بشوند. پروژستاتیف ها باعث نازک شدن آندومتر و در نتیجه صدمه پذیرتر شدن آن می شوند.
ـ استفاده از داروهایی مانند داروهای ضدانعقاد، آسپرین، شیمی درمانی
پیشگیری از منوراژی (هایپرمنوره)
درست و عکس آن چه که سال های قبل پزشکان پیشنهاد می کردند هر ساله یک آزمایش Pelvien به عنوان آزمایش برای پیشگیری انجام شود این آزمایش فقط وقتی لازم می شود که:
ـ قاعدگی خیلی شدید، دردناک، اکثر موارد همراه کم خونی، هنگام بلوغ در نزد دختران جوان یا در عرض چند هفته در نزد زنان باشد.
ـ اگر یک سیمپتوم بی دلیل یا غیرعادی مثل دردهای شکمی یا لگنی، مشکلی در سیکل قاعدگی، وجود درد در هنگام مقاربت، علائم عفونت یا غیره وجود داشته باشد.
ـ اگر اخیراً خونریزی شدید یا غیرعادی وجود داشته باشد.
چند راهنمایی کلی
پیشگیری از منوراژی و خونریزی های غیرعادی بستگی به موارد زیر دارد:
ـ در نزد زنانی که از نوجوانی قاعدگی های طولانی و دردناک داشته اند منوراژی می تواند با مصرف آنتی انفلاماتوارهای غیر استروئیدی مثل Ibuprofène در مدت ۵ روز سیکل یا با قرص های ضدبارداری درمان شود که مدت زمان قاعدگی را کم می کند. استریله داخل رحمی هورمون دار Mirena را می توان برای دختران جوان که قاعدگی های شدید و خیلی دردناک دارند که علامت آندومتر است نصب کرد حتی اگر هیچ وقت باردار نشده باشند.
ـ در نزد زنانی که پس از چند ماه یا چند سال قاعدگی طبیعی اخیراً دچار منوراژی شده اند. البته قبل از درمان باید علت را پیدا کرد.
ـ زنانی که از استریله داخل رحمی مسی استفاده می کنند در ماه های اولیه ممکن است رگل های شدیدتر و طولانی تر داشته باشند و برای درمان می توانند از آهن برای کم خونی و داروهای انتی انفلاماتوار غیر استروئیدی استفاده کنند.
ـ زنان با استفاده از داروهای ضدبارداری هورمونی مثل قرص، تزریق، تمبر، حلقه واژنی، میرنا ممکن است دچار لکه بینی و گاهی تکراری بشوند که اگر خیلی اذیت کننده است می توانند از ایبوبروفن (ادویل ـ موترن) استفاده کنند یا از پزشک بخواهند مدل ضدبارداری را عوض کند.
درمان های داروی منوراژی یا هاپرمنوره یا خونریزی شدید
درمان معمولاً بستگی به علت و شدت خونریزی و اثر آن بر روی زندگی اجتماعی و روانی، سن خانم ها و غیره دارد. منوراژی ممکن است بر اثر یک بیماری باشد که باید به دقت تشخیص داده شود و درمان شود مثل فیبروم ها و یا پولیپ های داخل رحم و سایر بیماری ها.
در نزد دختران تازه بالغ و خانم هایی که در نزدیکی یائسگی قرار دارند حملات منوراژی زیاد دیده می شوند و در اغلب موارد نه خطرناک هستند و نه نگران کننده، ولی مشکلی که در آن ها دیده می شود کم خونی بر اثر کمبود آهن است که باید درمان شود.
قبل از ملاقات با پزشک تاریخ شروع قاعدگی و تاریخ شروع مشکلات، تعداد و زمان این مشکلات، چند روز طول کشیده، میزان خون از دست رفته و تمام علائم نگران کننده برای بیمار باید نوشته شود تا بتوان به سئوالات پزشک جواب دقیق داد.
داروها
ـ داروهای آنتی انفلاماتوار غیر استروئیدی مثل ادویل ـ موترن میزان خونریزی و شدت دردها را کم می کند و برای دختران جوان بسیار موثرند. خانم هایی که از استریله مسی استفاده می کنند و آنهایی که گاه گاهی از قرص های ضدبارداری و یا هورمون تراپی استفاده می کنند دچار لکه بینی و یا متروراژی می شوند و اگر لکه بینی و متروراژی ادامه داشت باید نوع دارو را عوض کنند.
Antifibrinolytiques ها، این داروها گاهی کمک می کنند خونریزی ها کم بشوند ولی باعث می شوند که خون در مویرگ ها منعقد بشوند.
درمان های هورمونی
ـ هورمون تراپی توسط قرص: وقتی که سیمپتوم های منوراژی برای شخص غیرقابل تحمل می شود و یا برای سلامتی اش خطرناک است درمان با قرص های هورمون توسط پزشک جایز است. از قرص های ضدبارداری با میزان ضعیف دارو (دوز کم)، پروژستاتیف های مصنوعی و یا پروژسترون طبیعی استفاده می شود.
ـ تزریق acétate de médroxy- progestérone(Provera) : این دارو گاهی بسیار موثر است ولی می تواند باعث از بین رفتن موقتی قاعدگی و یا برعکس قاعدگی های نامرتب بشود ولی برعکس سایر درمان ها وقتی که Provera تزریق شد غیرممکن است که بتوان از آثار دارویی آن جلوگیری کرد به همین دلیل نباید از آن استفاده کرد.
ـ استریله داخل رحمی با پروژستاتیف ـ پروژستاتیف ها موادی هستند که شباهت زیادی به پروژسترون دارند و می شود آنها را مستقیماً در رحم نصب کرد. استریله های مدل Mirena را می توان حداکثر تا ۵ سال در رحم گذاشت بعد باید عوض شوند چون باعث می شوند که جداره آندومتر نازک و مخاط گردن رحم ضخیم شود در نتیجه باعث می شود که اسپرماتوزوئیدها نتوانند به داخل رحم وارد شوند و آثار ثانویه قرص های ضدبارداری کلاسیک را هم ندارند و اثر درمانی آنها برای کم کردن منوراژی اگر علت دیگری وجود نداشته باشد که لازم به درمان باشد بسیار مهم است و خوب تحمل می شود و هر وقت لازم شد می توان آن را بیرون آورد. این کاملاً طبیعی است که در ماه های اولیه گاهی خونریزی سبک پیش می آید ولی دارای آثار ناخواسته مانند اکنه و در نزد بانوانی که آمادگی اضافه وزن دارند مخصوصاً بانوانی که با قرص یا هنگام بارداری چاق شده اند، می شود. باید قبل از نصب آنها با پزشک مشورت کرد تا تمام آثار خوب و بد و عوارض ثانویه را برایتان شرح بدهد. اگر درمان های هورمونی گفته شده موثر نبود پزشک می تواند داروی دیگری به اسم Danazol(cyclamen) یا یک مشابه Gonadolibérineکه هورمونی است که توسط هیپوتالاموس ترشح می شود پیشنهاد کند که باعث یک یائسگی موقتی می شود و ترشحات تخمدان را قطع می کند و باعث قطع قاعدگی در اکثر زنان می شود. این دو دارو دارای آثار ثانویه ناخواسته که گاهی مهم هم هست می باشند به همین جهت فقط در مواقع خاص استفاده می شوند.
*عطا انصاری استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه کیسانگانی Kisangani است.
