* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
دررفتگی مفصل شست پا در ناحیه استخوان های اولین کف پایی (متاتارس) و اولین استخوان شست پا از کپسول مفصلی:
در این حالت قسمت تحتانی انگشت شست پا از محل خود خارج و خود انگشت شست پا متمایل به طرف دومین انگشت و در نتیجه تغییر حالت قسمت جلویی پا می شود و در مواقع شدید گاهی شست سوار بر دومین انگشت و گاهی دومین انگشت سوار شست پا می شود. این تغییر شکل استخوانی به صورت یک برجستگی استخوانی در ناحیه اولین متاتارس در داخل پا دیده می شود و می تواند همراه با انفلاماسیونی که بورسیت نامیده می شود باشد و می تواند از پوشیدن بعضی کفش ها جلوگیری کند
.
هالوکس والگوس می تواند خیلی دردناک باشد هم در سطح مفصلی و هم در سطح پوستی بر اثر مالش با کفش در هنگام راه رفتن.
بیماری معمولاً در حدود ۴۰ سالگی دیده می شود ولی در مواردی که بیماری شدید باشد در نوجوانان و جوانان هم دیده می شود.
هالوکس والگوس مقام اول را در پاتولوژی های قسمت جلوی پا دارد. در فرانسه از هر ۱۰ نفر یکی به آن مبتلاست.
تشخیص
تشخیص آن بسیار ساده است، زیرا به راحتی با چشم دیده می شود، ولی یک رادیوگرافی هم برای مطالعه سطح مفصلی و درجه خروج انگشت لازم است.
علل
علت اولیه آن معمولاً بر اثر عوامل ژنتیکی ارثی است و بعد از آن کفش های پاشنه بلند و نوک تیز، سن و یائسگی هم در به وجود آمدن آن موثرند و بالاخره بعضی از بیماری ها مثل فلج اطفال و بیماری های روماتولوژیک مثل پلی ارتریت روماتوئید احتمال به وجود آمدن هالوکس والگوس را زیاد می کنند. وجود لیگامان هایی که بسیار نرم تر از حد معمول هستند نیز می توانند از عوامل تولید آن باشند مانند پاهایی که به طرف داخل خم می شوند.
جدول بندی
یک جدول بندی برای هالوکس والگوس وجود دارد که بر طبق زاویه تولید شده بر اثر تغییر مکان انگشت شست تهیه شده و وقتی که می گویند هالوکس والگوس سبک، یعنی این زاویه کمتر از ۲۰ درجه است و هالوس والگوس متوسط زاویه بین ۲۰ تا ۴۰ درجه است و بیماری شدید وقتی است که این زاویه بیش از ۴۰ درجه باشد.
سیمپتوم های هالوکس والگوس
می تواند بی درد باشد مخصوصاً اگر شخص کفش هایی را که مطابق وضع پای او تهیه شده بپوشد، ولی سیمپتوم های هالوکس والگوس عبارتند از:
ـ تغییر شکل انگشت شست که به وضوح دیده می شود.
ـ درد در ناحیه مفصلی و یا در قسمت پنجه پا.
ـ انفلاماسیون و قرمزی پوست.
ـ عفونت در محل مالش با کفش
ـ تغییراتی در شکل انگشتان دیگر مثل انگشت چکشی و تولید میخچه بر روی مفاصل آن، تولید پینه در روی پوست در پنجه پا و میخچه های لای انگشتی.
ـ اشکال در راه رفتن
ـ آرتروز
چه کسانی در خطر مبتلا شدن هستند
زنان در خطر شدید مبتلا شدن هستند. از هر ده نفر بیمار نه نفر آنها زن هستند. نرم بودن کپسول مفصلی در خانم ها بیشتر است مخصوصاً در بانوان یائسه و همین طور استفاده از کفش های پاشنه بلند و نوک تیز.
امکان تولید هالوکس والگوس در بعضی از خانواده ها هم بسیار بالاتر از دیگران است (عوامل ژنتیکی) افرادی که پای مصری دارند یعنی انگشت شست پای آنها بزرگتر از انگشت دوم است پای آنها با افرادی که پای یونانی دارند یعنی انگشت دوم درازتر از انگشت شست می باشد فرق بسیار دارد و آنهایی که انگشت شست پایشان دراز تر از دومی است بیشتر در خطر مبتلا شدن هستند و بالاخره فشار وارد آمده بیش از حد طبیعی بر روی این مفصل هم از عوامل تولید کننده است.
برای پیشگیری چه باید کرد؟
برای جلوگیری باید از کفش های نرم ـ بی پاشنه و پهن استفاده کرد نه از کفش های پاشنه بلند و نوک تیز.
برای این که سائیدگی بین مفصل و کفش باعث درد نشود نباید از کفش هایی که دوخت بر روی سطح مفصلی دارند استفاده کرد همین طور از کفش های تنگ.
استفاده از کفی های پزشکی که برای پای بیمار ساخته شده می تواند از شدید شدن بیماری جلوگیری کند و همین طور وسیله ای که برای کشیدن انگشت شست به طرف داخل پا وجود دارد و شب ها استفاده می شود و جدا کننده های انگشتان که لای انگشت می گذارند و در داروخانه به فروش می رسد، مفید هستند.
درمان های دارویی
برای رفع دردهای تولید شده بر اثر هالوکس والگوس می شود از داروهای ضد درد و آنتی انفلاماتوار استفاده کرد.
از وسیله نگهدارنده انگشت شست که به آن ارتز شبانه هم می گویند می شود برای نگهداری انگشت شست به حالت طبیعی تا آنجایی که ممکن است استفاده کرد و یا ارتوپلاستی برای نگهداری انگشت از کج شدن و فاصله بین دو انگشت را پر کردن که نوعی سیلیکون است که با اضافه کردن داروی دیگری در عرض چند دقیقه تبدیل به پلاستیک می شود و بالاخره کفی پزشکی که برای پای بیمار تهیه شده، مراجعه مرتب به متخصص پا برای برداشتن میخچه ها و پینه های دردآور، ورزش هایی که باعث کشیدگی عضلات پا می شوند و ماساژ پا هم می تواند مفید واقع شود. کفش های طبی که باعث می شوند فشار روی مفصل وارد نشود هم مفیدند. درمان های طبی باعث خوب شدن هالوکوس والگوس نمی شوند ولی از پیشرفت آن جلوگیری می کنند همانطور که قبلاً گفته شد یک آزمایش کلینیکی و یک عکسبرداری لازم است.
بخش دوم و پایانی هفته آینده
* عطا انصاری استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه کیسانگانی Kisangani است.
