ایرانگردی
کلیسای ایرانیان مسیحی نسطوری ـ ادامه
پروفسور گیرشمن کلیسای نسطوریان خلیج فارس را چنین توصیف می کند: «کشیشان نسطوری خارگ به بهای کوششی بسیار، طولانی و طاقت فرسا، کلیسایی زیبا بنا نهادند که با قطعات بزرگ سنگ تراشیده ساخته شده بود و صحن سه گانه ای به سبک ساسانی دارد که قسمت میانی آن از صحن‌های جانبی بزرگ‌تر است. بلندی طاق‌هایی که سه قسمت صحن را می‌پوشاند محتملا می‌بایست در حدود شش هفت متر بوده باشد. از دیگر بخش‌های این کلیسا می‌توان از محل همسرایان یعنی جایی که در کلیسا سرودهای مذهبی را می‌خوانند، محراب، خزانه، جای نگهداری اشیایی که در عشاء ربانی به کار می‌رود، جامه‌خانه، اتاقی که لباس‌ها و زیورآلات مخصوص تشریفات کلیسایی را در آنجا نگهداری می‌کنند، تالار کتابخانه و تالار مجمع کشیشان نام برد. پیرامون صحن کلیسا میدان‌گاه بزرگی است که خانه‌های صومعه را شامل می‌شود که مشتمل بر نزدیک به شصت حجره است که هر یک دارای سه بخش کوچک هستند که یکی از آنها جای خواب است. همچنین در چند صد متری کلیسا چندین ویرانه کوچک به فاصله زیاد از یکدیگر وجود دارد که خانه‌های کشیشان بوده است». این مجموعه کلیسا دارای تزیینات گچی بسیار زیبایی بوده که در کاوش‌های پروفسور گیرشمن به دست آمده است.
نمونه‌های گچ بری به دست آمده از خارک، پنج قطعه با نقوش گیاهی و نقش صلیب هستند که اکنون در مخزن موزه ملی ایران (موزه ایران باستان) نگهداری می‌شوند. ایرانیان مسیحی دست‌کم تا سده سوم خورشیدی، در جزیره خارگ حضوری فعال داشته‌اند.
نردهای سنگی
نگارکندهای خارک عبارت است از گودال‌های کوچکی با قطر چهار تا ده سانتیمتر که با ترکیب‌های گوناگون و متنوعی بر کف زمین و بر روی صخره‌های مرجانی ساحل شمال‌غربی جزیره کنده‌کاری شده‌اند. این نقش‌ها در جایی ساخته شده‌اند که دارای زمینی صخره‌ای و مسطح و مرتفع و دارای چشم‌اندازی عالی به دریا است. با توجه به تنوع و تفاوت فراوان آنها با یکدیگر، و نیز موقعیت قرارگیری آنها، گمان می‌رود که نوعی صفحه نرد برای مشغولیت و بازی‌ها و ورزش‌های فکری باشند. نمونه‌های دیگری از چنین صفحه‌هایی از جنس چوب با قدمت پنج‌هزار سال در شهر سوخته سیستان و از جنس سنگ با قدمت حدود ۱۵۰۰ سال در کرمانشاه دیده شده است.
جهت نما
کهن‌ترین جهت‌نمای سنگی جهان، با پیشینه‌ای نزدیک به سه هزار سال، که چهار جهت اصلی جغرافیایی و نه مغناطیسی را با دقت بسیار زیادی نشان می‌دهد. چهارضلعی‌ای نیم‌متری با گوشه‌های مدور که بر کف زمین و بر روی صخره‌ای مسطح و مشرف به یک راه قدیمی تراشیده شده است. در میانه نیمه بالایی این نگارکند، نیم‌کره‌ای حفر شده و چهار خط چلیپایی به مرکزیت آن تا چهار ضلع مجاور امتداد یافته است.
سنگ‌نبشته هخامنشی
سنگ‌نبشته هخامنشی در جزیره خارک در سال ۱۳۸۶ در پی احداث جاده‌ای در جزیره خارک کشف شده است که به خط میخی ایران باستان و با طول و عرض تقریبی یک متر است که بر روی سنگی مرجانی نوشته شده‌است. بر طبق تاریخ‌گذاری این کتیبه، قدمت آن به ۲۴۰۰ سال پیش و زمان هخامنشیان باز می‌گردد. این سنگ‌نبشته در پنج سطر و از شش واژه فارسی باستان استفاده شده است. در ترجمه این کتیبه آمده است: “(این) سرزمین خشک و بی‌آبی بود شادی و آسایش را آوردم.”
در خرداد ماه سال ۱۳۸۷، افرادی ناشناس با شی نوک تیز مابین حروف میخی کتیبه را تخریب کردند و در اثر این موضوع ۷۰ درصد نوشته‌های این کتیبه که بر روی سنگ مرجانی بوده، به شدت آسیب دیده و تنها یک خط سالم مانده است.
آرامگاه دو خواهران
دو ساختار از دوران هخامنشیان، همانند پاسارگاد ولی در ابعاد بسیار کوچک‌تر که می‌توان آنها را ماکت پاسارگاد نامید. این دو ساختار در زمان جنگ عراق علیه ایران و به دلیل بمباران‌های پیاپی هواپیماهای عراق به طور کامل و صددرصد ویران شد. لازم به یادآوری است که ساختاری همانند پاسارگاد اما در ابعاد کوچک‌تر در دشت برم تنگستان وجود دارد. این ساختار گور دختر نامیده می‌شود که احتمالاً آرامگاه چیش‌پیش نیای بزرگ کورش کبیر بوده است. در نوشتاری دیگر به این ساختار خواهیم پرداخت.
قلعه هلندی‌ها
در شمال‌شرقی جزیره خارک قلعه هلندی‌ها قرار دارد. در سال ۱۱۲۷ خورشیدی (۱۷۴۸میلادی) همزمان با جنگ‌های داخلی ایرانیان در پایان دودمان صفوی، هلندی‌ها مرکز بازرگانی خود را از بندرعباس به جزیره خارگ منتقل کردند و تا پایان دوران قاجار آن را کمابیش فعال نگاه داشتند. این دژ توسط «بارون کینپ هاوزن» ساخته شده است. هرچند که حاکمیت اروپاییان بر این جزیره، بجز در زمان کوتاه نادرشاه افشار، میان پرتغال، هلند، فرانسه و انگلیس دست به دست شده، اما پس از قرارداد پاریس در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار در سال ۱۲۳۵ خورشیدی (۱۸۵۷ میلادی) دوباره حاکمیت قطعی ایران بر جزیره خارگ برقرار شد.
دره سیمرغ
یکی ازجاهای دیدنی خارگ دره سرسبز سیمرغ است. درخارگ کهن در این مکان باغی بوده است که به آن باغ جم می گفتند. نخل‌های این دره به نام درختان لیلی مشهور بوده‌اند و آنها را “لیل بند بیل” می‌نامیده‌اند.
منطقه حفاظت شده خارگو
منطقه حفاظت شده خارکو یا خارگو به عنوان یکی از چهار منطقه حفاظت شده استان محسوب می‌شود که در فاصله کمتر از پنج کیلومتر از جزیره خارگ واقع شده و مساحت آن در حدود ۳۱۲ هکتار است. دارای پوشش گیاهی علفی یکساله و مرغزاری از خانواده گرامینه‌ها و یونجه‌های یکساله و پرندگانی از جمله باکلان، پرستوی دریایی، کاکایی و حواصیل و خزندگانی چون لاک پشت دریایی است.
* در پژوهش‌های این نوشتار، علاوه بر پژوهش‌های محلی نویسنده، از کتاب‌های زیر استفاده شده است:
ـ آذری، علاءالدین. “تاریخ روابط ایران و چین”، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۷.
ـ اقتداری، احمد. “خلیج فارس”، انتشارات فرانکلین، ۱۳۵۶.
ـ جمالزاده، محمدعلی، تاریخ روابط روس و ایران، بنیاد دکتر افشار. ۱۳۷۲.
ـ رایین، اسماعیل. “دریانوردی ایرانیان”، انتشاران جاویدان، ۱۳۵۶.
ـ رسایی، فرج‌الله “۲۵۰۰ سال بر فراز دریاها”، ۱۳۵۰.
ـ زرین‌کوب، عبدالحسین. تاریخ مردم ایران، جلد ۱، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۸.
ـ فرشاد، مهدی. تاریخ علم در ایران، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۵.
ـ فرشاد، مهدی. تاریخ مهندسی در ایران، انتشارات دانشگاه شیراز، ۱۳۵۶.
ـ مرادی غیاث‌آبادی، رضا. یادداشت‌های خارک.۱۳۸۶.
ـ نوربخش، حسین. پژوهشی پیرامون صید، دریا و آبزیان خلیج فارس
وُلـسکی، یوزف. (ترجمه) ثاقب‌فر، مرتضی. شاهنشاهی اشکانی. انتشارات ققنوس، ۱۳۸۳.
* جعفر سپهری مدرس کامپیوتر در دانشگاه های آزاد، جامع علمی کاربردی و پیام نور و مدرس رسمی فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی در زمینه “هواشناسی کوهستان” بوده است. او صدها مقاله در زمینه ی ایران شناسی و تاریخ علم در ایران به چاپ رسانده . سپهری از سال ۲۰۱۴ به کانادا مهاجرت کرده است.
