طنز، شعر، عصیان، عرفان

نمایشگاهی از هنرمندان جوان و معاصر ایران به مدت ۴ ماه در موزه آقاخان به نمایش گذاشته شده است. موضوع کارها با یک دیگر متفاوت و هر یک در زمینه ی خاصی از مسائل سیاسی و اجتماعی ایران تأثیر گرفته است. آن چه این هنرمندان در آن با هم اشتراک فکری دارند مسائل مربوط به ایران است. پیام هر هنرمند بیانگر بینش و بازتاب فکری و برداشت او از جامعه ی ایران پس از انقلاب است.

آثار هنرمندان این نمایشگاه از کلکسیون محمد افخمی مجموعه دار ایرانی ساکن دوبی انتخاب شده است. او آثار متعددی از هنرمندان معاصر جهانی در مجموعه خود دارد، منجمله انیش کاپور هنرمند مشهور انگلیسی، اما بیشترین آثار مجموعه ی او به دلیل وابستگی به میهنش و حمایت از هنرمندان معاصر ایران، به هنرمندان ایرانی تعلق دارد.

او نوه ی دختری عباس مسعودی مدیر مسئول و سردبیر روزنامه اطلاعات است. فرشته دفتری آثار ارائه شده در این نمایشگاه را از کلکسیون محمد افخمی برگزیده است.

او کارشناس هنرهای معاصر است که در گذشته در موزه هنرهای مدرن نیویورک فعال بوده و تمرکزش بیشتر بر هنرمندان معاصر ایرانی است.

کارهای  این نمایشگاه در تکنیک های مختلفی چون نقاشی، مجسمه، عکس و ویدئو ارائه شده اند.

انقلاب ۱۳۵۷ یک دگرگونی ساختاری در جامعه ی ایران پدید آورد. دستاورد این حکومت جنگ، خشونت، حذف، تعصب و واپسگرایی بخصوص بر زنان ایران بود. قبل از انقلاب زنان ایران تا حدودی آزادی و داشتن حقوق نسبی را تجربه می کردند، اما حکومت اسلامی بیشترین محدودیت های حقوقی، “اخلاقی” و حتی ظاهری را بر آنها تحمیل کرد. هم چنین روشنفکران، جامعه ی فرهنگی، مطبوعات آزاد و هنرمندان را مورد کنترل و محدودیت شدید قرار داد.

بیشتر هنرمندان این نمایشگاه نسل پس از انقلاب هستند که معضلات ناشی از این حکومت را تجربه کرده و معترضانه ناخشنودی خود را در آثار هنری شان منعکس کرده اند.

شیرین علی آبادی در عکس خود پوشش زن را به فرمی طنزگونه و با اعتراض به محدودیت او در انتخاب ظاهر خود، با نمادی از زن معاصر ایران با موهای بلوند و لنز آبی که با پوشش تحمیلی رژیم اسلامی متفاوت است به سخره گرفته است.

کاری چشمگیر از پرستو فروهر در اندازه بزرگ جلب نظر می کند. زمینه ی عکس پوشیده به رنگ سیاه که معرف چادر است و دست برهنه ی زنی در میان سیاهی، گوشه ی چادر را نگه داشته  است. این تضاد زیبایی خاصی به کار او بخشیده است.

شیرین نشاط در عکس سیاه و سفید خود پیامی استعارگونه دارد. او گروهی زن پوشیده در چادر سیاه را در کنار ساحل نمایانده که به سوی دریا پیش می روند. آنان رهایی را در گریز به سوی دریای بی انتها می جویند، و راهیابی به دنیای ناشناخته و مبهم را  راه نجات.

آثار هنرمندان این نمایشگاه در تکنیک های مختلف چون نقاشی، مجسمه، عکس، ویدئو و چیدمان (Installation)   ارائه شده اند.

بجز سه هنرمند که قبل از انقلاب نیز فعال بوده اند، عباس کیارستمی، پرویز تناولی و محمد احصائی، سایر هنرمندان جوان هستند و آثارشان متأثر از هنر معاصر غرب است، که از طریق زندگی در این جوامع و یا سفر به آنها و هم چنین دسترسی به اینترنت به آخرین پدیده های هنر جهانی و معاصر دسترسی یافته اند.

دوبی که در سال های اخیر در زمینه ی هنر بسیار فعال شده و به یکی از مراکز جلب هنرمندان و کلکسیونرها تبدیل شده، به دلیل نزدیکی به ایران در جلب هنرمندان ایرانی مؤثر بوده است.

یکی از بهترین کارهای این نمایشگاه ویدئو وInstallation  اثر مرتضی احمدوند جوان ترین هنرمند این نمایشگاه است. او که شاهد گسستگی و عدم تحمل تفاوت ها در جهان است، به زیبایی یگانگی و وحدت را در اثر خود نمایانده است. پروژه ی او متشکل از ۳ ویدئو است که بر دیوار نصب شده اند و در برابر آنها کره ی بزرگی از فایبر گلاس روی زمین قرار دارد. هر ویدئو سمبل یکی از ادیان ابراهیمی است. کعبه نمادی از اسلام، ستاره ی داود سمبل مذهب یهود، و صلیب نشانه ی مسیحیت است. هر یک از این سه سمبل پس از چرخشی آرام به یک کره تبدیل می شوند. پیام احمدوند وحدت انسانی در جهان با وجود تفاوت هاست.

علی بنی صدر دیگر هنرمند جوانی است که یک نقاشی آبستره در قطع بزرگ و به رنگ آبی فیروزه ای ارائه داده است. فرم ها به هم تنیده و مبهم اند و در عین حال مشابه بدن هایی در هم پیچیده از درد و رنج اند.  او در کودکی شاهد جنگ دهشتبار ایران و عراق بوده که این واقعه اثر عمیقی بر او و کارهای هنری اش گذارده است.

عنوان این نقاشی “ما هنوز بر زمین مستقر نیستیم” است. این پیام یادآور گفته ای از اوریانا فالانچی است که گفته بود انسانی که قادر نبود بر معضلات خود بر زمین فائق شود، به دلیل گریز از این همه بی سامانی که خود مسبب آن بوده است، اکنون به کشف کرات دیگر روی آورده است.

کار خسرو حسن زاده انتقادی و طنزآمیز است. او به روشنی پیام خود را به بیننده القاء می کند. تکنیک کارش  Silk Screenو توأم با عکس است که بر یک بوم بزرگ ارائه شده است.

رنگها آبی و صورتی روشن هستند و تصویر خانواده ای است معمولی که خود هنرمند در موتیف جلو نشسته و گلدان گلی در یک دست خود و در دست دیگرش عکس پدرش را در قاب نشان می دهد و فرزندانش در زمینه ی کار قرار گرفته اند.

حسن زاده در این تصویر ساده خود را یک “تروریست” می نامد. پیام او انتقادی است و معترض به جورج بوش و امریکا که ایران را محور شرارت و تروریست نامیده بود.

شیوا احمدی به زیبایی از یک بشکه نفت برای کارش استفاده کرده است. هر سطح بشکه را با نقاشی چشمگیر و تزئینی به رنگ دلپذیر قرمز تیره در زمینه ی کار و با قلم گیری ظریف خطوط تذهیبی ترسیم کرده است، و سطح بالای بشکه را با آبی فیروزه ای و ظرافت یک مینیاتوریست نقاشی کرده است. بر بدنه ی بشکه از جای گلوله ها  خون جاری است که اشاره به جنگ است. شیوا نیز جنگ ایران و عراق را تجربه کرده که اثر عمیقی بر او داشته و تأثیر جنگ در بیشتر کارهای هنری اش بازتاب داشته است. عنوان کارش این است: “بین واقعیت جنگ و شهوت نفت رابطه وجود دارد”.

یک عکس از فیلمساز و هنرمند فقید عباس کیارستمی در این نمایشگاه ارائه شده است. او این عکس را در زمستان وقوع انقلاب گرفته است. سطح بزرگ عکس پوشیده از برف است و چند درخت بی برگ و بار بر زمینه ی سفید نقش بسته اند. نامش “سفید برفی” است. این کار نیز چون سایر آثارش ساده و شاعرانه است و پیامش مبهم و خاموش.

هنرمندان این نمایشگاه هر یک با دیدگاهی متفاوت برداشت انتقادی و معترضانه خود را نمایانده اند. آنها با تداوم بخشیدن به کوشش هنری خود ثابت کرده اند که ناآرامی های سیاسی، تحریم، محدودیت های اجتماعی و حتی تجربه ی تبعید آن ها را از آفرینش هنر و بیان عقایدشان بازنداشته است. آنها هنرمندان متعهدی هستند که تسلیم شرایط اجتماعی موجود نشده اند.

این نمایشگاه تا چهارم ماه جون ۲۰۱۷ ادامه خواهد داشت.

Agha Khan Museum

۷۷ Wynford Drive, Toronto

۴۱۶-۶۴۶-۴۶۷۷

 هنرمندان زیر در این نمایشگاه آثارشان ارائه شده است:

Shiva Ahmadi

Morteza Ahmadvand

Shirin Aliabadi

Afruz Amighi

Nazgol Ansarinia

Mahmoud Bakhshi

Ali Banisadr

Alireza Dayani

Mohammed Ehsai

Monir Farmanfarmaian

Parastou Forouhar

Shadi Ghadirian

Rokni Haerizadeh

Khosrow Hassanzadeh

Shirazeh Houshiary

Y.Z. Kami

Abbas Kiarostami

Farhad Moshiri

Timo Nasseri

Shirin Neshat

Shahpour Pouyan

Hamed Sahihi

Parviz Tanavoli