شهروند ـ در شهروند ستونی به معرفی ایرانیان موفق و دستاوردهایشان در ادبیات، ورزش، هنر، علم، سیاست و حرفه تخصصی شان در هر گوشه ی جهان، حتی در ایران اختصاص داده شده است. می دانیم که خبر بسیاری از موفقیت ها به رسانه ها راه پیدا نمی کند و تنها در جمع کوچک خانواده و آشنایان عنوان می شود، پس اگر فرد موفقی در اطراف خود می شناسید، لطفا به ما معرفی کنید. ما به دنبال مشهورترین ها نیستیم، اتفاقا یکی از اهدافمان این است که بتوانیم آنها را که تا کنون تلاش و خلاقیت و استعدادشان تغییری در زندگی خود و یا دیگران به وجود آورده، ولی دیده نشده اند، به دیگران معرفی کنیم.
در شماره های گذشته مهوش ثابت، آوا هما، سمیرامیس کیا، سونا مقدم، مهدی رضانیا، مریم حفیظی راد، سارا رحیمی، سعید ولدبیگی، نسرین متحده، سوسن رشیدی، بامداد اسماعیلی، عصمت صوفیه، کامران وفا، یارا شهیدی، سایه اسکای، مهران انوری، گلریز قهرمان، وحید رجب لو، شکوفه آذر، زهرا نعمتی، مریم ناظمی، مهسا قربانی و مینو اخترزند را معرفی کردیم.
این هفته با سازندگان فیلمی آشنا می شوید که در وضعیت پناهجویان مانوس تأثیرگذار شده است.
فیلم «چوکا الان ساعت چنده؟»، ساخته بهروز بوچانی و آرش کمالی سروستانی جزیره ی “مانوس” را بر سر زبانها انداخت. “گاردین” با این تیتر”چگونه دو غریبه باهم یک فیلم برجسته ساختند” درباره ی فیلم نوشت.
هزاران پناهجو به امید رسیدن به آزادی پس از طی هزاران کیلومتر راه پرخطر به استرالیا رسیده اند، امادولت استرالیا پناهجویانی را که به طور غیرقانونی به سواحل این کشور وارد شده‌اند، بازداشت و به اردوگاه‌هایی در جزیره نائورو در اقیانوس آرام و جزیره مانوس متعلق به پاپوآ گینه نو اعزام کرده است. این افراد اجازه ورود به خاک استرالیا را ندارند در حالی‌که به خیلی از آنها پناهندگی اعطا شده است.خانواده‌های پناهجو در نائورو و مردان در مانوس اسکان داده شده‌اند. حدود دوهزار پناهجوی ایرانی در این دو جزیره به سر می‌برند.
داستان این فیلم که محصول مشترک بهروز بوچانی، خبرنگار ایرانی دربند این اردوگاه و فیلمساز ایرانی ساکن هلند، آرش کمالی سروستانی، است، درطی ده هزاردقیقه مکالمه واتساپبین این دو شکل گرفته است.
آرش کمالی سروستانی درمصاحبه‌ای به دویچه وله می گوید، تنها راه ارتباطی من با بهروز همین پیام‌های صوتی از طریق واتساپ بود. قصه فیلم را با استفاده از این مکالمات صوتی و رد و بدل کردن شات‌ها از طریق این اپلیکشن ساختیم. ساخت این فیلم که دور از چشم ماموران امنیتی اردوگاه فیلمبرداری شده بود، شش ماه طول کشید. تصاویر فیلم توسط افرادی که برای بازدید به جزیره می‌آمدند، به صورت مرحله‌ای به خارج فرستاده می شد.
سازنده دیگر فیلم، بهروز بوچانی، خبرنگار کرد ایرانی ست که در چهار سالی که در بند اردوگاه مانوس بوده، برای حقوق پناهجویان فعالیت می کرده و به تهیه عکس و مصاحبه با مطبوعات در مورد وضعیت اردوگاه مشغول بوده است.
بهروز بوچانی می گوید: «فیلم چوکا نگاهی دارد به زندگی پشت دیوارهای کمپ. فیلم های خام را یواشکی از لحظات درماندگی و واماندگی پناهجویانی که از حداقل استانداردهای زندگی برخوردار نیستند، گرفته ام.»
پناهجویان ساکن مانوس که بیش از چهار سال در شرایط سخت در این اردوگاه زندانی هستند علیه بازداشت غیرقانونی خود و رفتارهای خشونت‌آمیز مقامات اردوگاه پرونده‌هایی قضایی تشکیل داده‌اند.
در سپتامبر ۲۰۱۷ دادگاه عالی ویکتوریا در استرالیا پراخت غرامت از سوی دولت استرالیا به پناهجویان فعلی و پیشین جزیره مانوس را تایید کرد.
بوچانی که هم به عنوان زندانی در فیلم حضور دارد هم به عنوان خبرنگار و هم در واقع یکی از سازندگان این فیلم است، این مستند را نوعی “افشاگری” و صدای دوهزار نفری می داند که در مانوس و نائورو زندگی می‌کنند.
در این باره کمالی سروستانی، از هلند می‌گوید: «هدف اولیه ما این بود که ما مستندی برای تاریخ می‌سازیم و این فیلم سندی خواهد بود که در تاریخ خواهد ماند. این فیلم همچنین به خیلی‌ها نگاهی اعتراضی دارد. این فیلم اعتراضی است به نهادهای حقوق بشری و اتحادیه اروپا و نهادهای بین‌المللی دیگری که چهار سال است چشم خود را به روی این اردوگاه‌ها بسته‌اند.»
نام این فیلم که از نام پرنده‌ای بومی در جزیره پاپوآ گینه نو به نام “چوکا” گرفته شده است، در واقع نام زندانی انفرادی هم هست که در داخل اردوگاه برای پناهجویان برپا شده است. پرنده چوکا به اعتقاد محلی‌ها، نماد هویت مردم بومی این منطقه است که با آواز بلند وعجیب خود زمان را اعلام می‌کند. پناهجویان تصویر شده در این فیلم، از روزهایی که در چوکا سپری کرده‌اند، به عنوان بدترین روزهای زندگی خود نام برده‌اند.
در کنار تصاویری که از درد و رنج پناهجویان در این زندان حکایت می‌کنند، این فیلم تصویری شاعرانه هم از زندگی است که در زیر پوست این اردوگاه جریان دارد. سازندگان، تصاویری از پروانه‌ها، آسمان آبی و کودکان محلی که از لابه‌لای حصارها به پناهجویان لبخند می‌زنند، دراین فیلم گنجانده‌اند.
فیلم «چوکا الان ساعت چنده؟» در جشنواره های سیدنی، لندن، گوتنبرگ، کانبرا، آدلاید، بریزین و گلاسکو اسکاتلند پذیرفته شد و برای جایزه بهترین فیلم آسیاپاسفیک در شهر بریزین انگلستان کاندیدا بود.دولت استرالیا به بوچانی مجوز سفر برای شرکت در این جشنواره ها را نداد.
بهروز بوچانی که به «صدای مانوس» مشهور شده نوامبر۲۰۱۷ برنده جایزه مولتی مدیای عفو بین الملل استرالیا شد. او نتوانست در مراسم اعطای این جایزه در سیدنی استرالیا حضور پیدا کند.
بوچانی در ماه می ۲۰۱۳ از ایران به مقصد استرالیا خارج شد. بار اول در طول مسیر اندونزی به استرالیا غرق شد، اما جان سالم به در برد و بار دوم خود را به استرالیا رساند ولی او را راهی جزیره مانوس کردند.
بوچانی در طول چهار سالی که در مانوس سکونت داشته، در مورد حقوق پناهجویان فعالیت می کرده، به ایران وایر می گوید: «تلاشم به ساختن این فیلم محدود نمی شد. من با روزنامه های معتبر و سازمان های بین المللی در ارتباط بودم. گزارش های مفصلی در مورد وضعیت پناهجویان در روزنامه های استرالیا، “گاردین” و “هافینگتن پست” منتشر کردم و به طور مستمر در طول دو سال برای این سازمان ها مدارک لازم را می فرستادم. تلاش کردم سازمان هایی چون “قلم” و یا “گزارش گران بدون مرز” را قانع کنم. زمان و تلاش زیادی برد تا من افکار عمومی را متوجه کنم که این جا محیطِ واقعا خطرناکی است. هنوز هم فعالیت کردن در این فضا ریسک بالایی دارد.
گفتنی ست که یک پناهجوی ایرانی در مانوس خودسوزی کرد و درگذشت. جسد یک پناهجوی ایرانی دیگر نیز در آنجا پیدا شد.
