ایرانگردی
هم انگه سوی خانه شد مرد پیر
بیاورد مردم سوی آبگیر
جای جای این کهن دیار، سراپرده عشق است و مهد گل‌نگار، شیرین است در کف خسرو، نسیم است و عطر نوبهار. باید که پا را دمی فراتر نهاد از دروازه‌های شهر تا زیبایی بی‌مانند مام میهن را در آغوش دیدگان کشید. و دیدار پری خوش نقش و نگاری که گویی به تازگی پا از بهشت برین بر این خاک مهرآسا نهاده تا با مشک افشانی خود مرهم روح و روان خسته آدمیان گرفتار در گم‌خانه هزارتوی زندگی باشد.
دریاچه پری در ماهنشان زنجان، به راستی که نشانی از کوچه‌سار ماه دارد بر روی زمین، گوییا ماه نخشب است که دگرباره پیرانه سر رخ نموده تا ما را به فراسوی تاریخ باستانی دیار مهر کشاند. این یگانه آبگیر طبیعی در خطه زنجان، از ژرفای تاریخ پذیرای کشاورزان سخت‌کوش ایرانی بوده است.
سکونت‌گاه‌های پنج هزار ساله از دوران مفرغ، اقامت‌گاه‌هایی از دوران برنز و سپس آهن، روستای مادآباد در ۱۵ کیلومتری ماهنشان از دوران ماد پیام‌آوران ژرفای تاریخ برای باشندگانند. در کنار این‌ها ۲۰ دژ از دوران ماد به مرکزیت دژ بهستان با معماری زیبا و هنرمندانه از دوران ماد و دوران شکوهمند هخامنشی که واپسین بار در سده پنجم خورشیدی بازسازی شد، نمایانگر اهمیت این منطقه در روزگاران کهن است. آب آشامیدنی دژ بهستان از طریق لوله‌های گلین نیم‌متری تامین می‌شده که در دوران خود اهمیتی وافر داشته است. به روایتی نام ماهنشان در اصل مادنشان به دلیل استقرار قبایل ماد در این منطقه بوده است. از این نام ماداکتو را داریم در ایلام، مریوان در کردستان و مادوان در کهکیلویه و بویراحمد. به روایتی دیگر این سرزمین در آیین مهر جایگاه ویژه‌ای داشته و می‌نوشان نام داشته که به مرور زمان به ماهنشان دگرگون شده است. وجود معبد اژدها (داش‌کسن) در نزدیکی شکارگاه شاهین (گنبد سلطانیه) از اهمیت این منطقه در کیش مهر خبر میدهد. کمی آنسوتر چراغ فروزان زرتشت، آتشکده آذرگشسب قرار دارد.
در دوران فرمانروایی سردار توانای ایران، نادرشاه، ایل افشار در این منطقه مستقر شد. ایل افشار یکی از مهم‌ترین تیره‌های غنی بگلو بوده که در کتاب مراهالبلدان از این منطقه به عنوان منطقه افشاریه یاد شده است . همچنین دهستان قزلگچی‌لو نیزبه عنوان منطقه افشاریه عنوان شده که از فرهنگ دولت نادر شاه افشاری خبر میدهد.
پهنه دریاچه کمابیش ۵ کیلومتر مربع است وگستره ای شمالی جنوبی دارد. طول دریاچه ۱.۲ کیلومتر و عرض آن ۵۰۰ متر است. برای دستیابی به این دریاچه ازطریق جاده ماهنشان به روستاهای سهند سفلی، سهندعلیا، قاضی کندی، حسن آباد و پریمی رسید .دریاچه در ۲ کیلومتری شمال شرقی روستای سرسبز پری قرار دارد. بلور آب آن میزبان ماهیکان پر جنب و جوشی است که زندگی را به ارمغان می‌آورد. این دریاچه نیلگون، خندقلو نیز نامیده شده است.
یا ماهیکی چند مشک رنگ
افتاده به سیمابی آبگیر
درآن نزدیکی منطقه طبیعی گردش‌گری خور جهان در منطقه حفاظت شده انگوران به دیدنی‌ها می‌افزاید. انواع پوشش گیاهی، بوته‌ها و درختچه‌ها، خزه ها، پهنبرگ‌ها،گندمیان و شبه گندمیان منطقه انگوران را به زیبایی آراسته‌اند. مرغزارهای سرسبز و انبوه آن آشیان‌گاه کل، بز وحشی، قوچ و میش وحشی، گراز، خرس، گرگ، کفتار، روباه، خرگوش، شغال، سمور و سیاهگوش است.
پرندگان آبزی بومی مانند آنقوت، تنجه و چنگر و پرندگان آبزی مهاجر مانند بعضی از مرغابی‌ها، لک‌لک سیاه، فلامینگو، قو، درنا و پلیکان و دیگر پرندگانی چون کبک دری،کبک معمولی، کبک چیل، باقر‌قره، قمری، فاخته، بلدرچین، عقاب طلایی و دلیچه اشاره کرد. مار، مارآبی، مارمولک، لاک‌پشت در کنار ماهیانی چون کپور، سیاهکولی، زردپر، سرخپر، سیم، اسپله، ماشگ ماهی را می‌توان در منطقه حفاظت شده انگوران مشاهده کرد. عصاره ی اعصار جوشنده در رگ، ریشه،گلبرگ وخاک روان است.
کوه‌ها و تپه‌های رسی ماهنشان رنگین کمانند بر روی زمین به ویژه پی از اندکی بارندگی و یا آنگاهی که با رنگین کمان آسمان پیوند می‌خورد. ترکیب رنگ‌های سرخ، ارغوانی، قهوه ای، سبز، زرد، سفید و نارنجی که سوژه بی مانندی برای دلدادگان طبیعت به شمار می‌رود.
گرز دیو، تخت دیو و یا دودکش جن را در ۲۰ کیلومتری شهر ماه نشان به طرف زنجان و ۱۰۰ کیلومتری زنجان می‌توان دید.
نوعی سنگ قارچی شکل که بر اثر فرسایش پدید آمده و به مناره‌ای بلند و نازک می‌ماندکه سنگ دیگری روی آن قرار گرفته است. ستون‌هایی رسی با لایه‌های سخت و ماسه سنگی، این پدیده ناشی از فرسایش ناهمگن است همچون دیوی آرام آرمیده بر این تخته سنگ سرد.
و پایان سخن اینکه در زیر تف گرمای تابستان پاشنه‌ها را برکشیده و چشم و هوش را به میهمانی تماشا، در این اقلیم جان کشانیم، در زیر سایه‌سار درختان و هم‌آوا با بلبل‌کان خوش‌آوا و آهوان خوش‌خرام، باشد که کالبد خسته خود را روح و روانی نو ببخشاییم. زمانی که با فرو خفتن آفتاب تیرماه، خنکای شب ما را به آتشی گرم رهنمون می‌سازد.
“پیرمرد آرام و با لبخند
کنده‌ای در کوره افسرده جان افکند”
* جعفر سپهری مدرس کامپیوتر در دانشگاه های آزاد، جامع علمی کاربردی و پیام نور و مدرس رسمی فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی در زمینه “هواشناسی کوهستان” بوده است. او صدها مقاله در زمینه ی ایران شناسی و تاریخ علم در ایران به چاپ رسانده . سپهری از سال ۲۰۱۴ به کانادا مهاجرت کرده است.
