نویسنده: بهرام بهرامی

ز همه چامه های بهاری و نوروزی هیچیک به اندازه این غزل سعدی مرا دگرگون نمی کند. سعدی شاعری است که کمابیش از آبشخور اندیشه های پ

دریغا که ما
به تاراج ابرهای جهان خو کرده ایم.

هر سال در چنین روزهایی پیری کهنسال با شتاب برنایان از فراسوی هزاره ها از راه می رسد. نگاهش مهربان و سرشار از زندگی و شادی است. پای افزار از

آخرهای ماه آگوست یک روز شنبه جین برای بردن پسرش از شهر خودش تا هالت راند. روز داشت سرمی ‌آمد که جین رسید خانه مادرش. او را بغل کرد و بعد از اینکه جیمی …

ماه آگوست بازار سالانه مال فروشها، نمایش های سوارکاری کابوی ها و رقابت های بهترین دامهای پرورشی در محل نمایشگاه در بخش شمالی شهر هالت برگزار شد. این بازار مکاره با رژه ای که از بخش جنوبی خیابان مین راه افتاده بود و به سوی راه آهن و انبارهای قدیمی حرکت می کرد آغاز شد. آن روز باران می‌آمد

وسط‌ های هفته وانت لوئیس را پر اسباب کردند و به سمت غرب به طرف کوهستان حرکت کردند. هرچه به کوهستان نزدیکتر می شدند کوهها در دیدرس آنها بزرگتر می شدند و قد می افراشتند. به فرانت ریج که رسیدند پیش زمینه درختزار تاریک و بر فراز آن کوهها حتی در این فصل سال در ماه جولای با کلاه سفیدشان….

من هنوز به دنیا نیومده بودم. آخه اونقدرها هم پیر نیستم. مادرم برام تعریف کرده بود. درختهای دو طرف خیابان مین. شهر مدرنی نبود اما همه چیز مرتب و آروم بود. قشنگه مگه نه. آدم می تونست پیاده راه بره و خرید کنه. بعد برق اومد و سراسر خیابون مین تیرهای چراغ برق کاشتند. بعد یک شب که….

نزدیک غروب یک روز تابستانی لوئیس، ادی و جیمی و روث را به کافه ی شاتوک واقع در بزرگراه برد تا به همبرگر مهمانشان کند. زن پیر همسایه جلو، پیش لوئیس نشست، ادی و پسر هم پشت. دختر جوانی سفارش غذایشان را گرفت و برایشان همبرگر و دستمال کاغذی و نوشابه آورد. توی ماشین ساندویچ‌هایشان را خوردند…..

کمی پیش از ظهر شنبه رفت در خانه اش را زد، ادی با پیرهن زردی که پشتش لخت بود در را باز کرد، و دید او هم پیرهن آستین کوتاهی با راه راه های سبز و سرخ پوشیده است. همراه هم از خیابان سیدار به سوی خیابان اصلی مرکز شهر روانه شدند و از چهار بلوک خانه و مغازه ی کنار خیابان و مغازه هایی که نمایشان به صورت…

هفده اگوست، یک روز روشن و آبی و داغ تابستون. داشتن تو حیاط جلویی خونه بازی می کردن. کانی شیلنگ آب را که به یک سر شیلنگ از مد افتاده وصل بود در دست داشت، از اون سرشیلنگها که مخروطی از آب را می پاشید و کانی  و جین می کوشیدند از توش رد بشن. جین ۵ سالش بود، کانی هم ۱۱ سالش…

زن در طول روز خانه را از پایین تا بالا تمیز کرد، ملافه های تخت طبقه ی دوم را شست، برای شام ساندویچ خورد. هوا که رو به تاریکی رفت، در نشیمن نشست، آرام و راحت، تو فکر، و منتظر که لوئیس در تاریکی بیاید و در بزند. سرانجام رسید. در را که برایش باز کرد متوجه شد از موضوعی ناراحت است…..

از اتاق که بیرون رفت، مرد به عکس های روی میز آرایش و آنهای دیگر که به دیوار آویزان بود نگاه کرد. عکس های خانوادگی با کارل روز عروسی شان، یک جایی روی پله های ورودی کلیسا. دوتایی در دامنه ی کوه و کنار جویباری، توله سگ کوچولوی سیاه و سفیدی هم بود. مرد کارل را کمی می شناخت. مرد محترمی بود…

دور و بر عروس و داماد که همراه غوغای ارگ کلیسا و فلاش‌های پی در پی عکاس مجلس از کلیسا بیرون آمده بودند، حسابی شلوغ شده بود. لی‌لا و استفانو در میدان ورودی کلیسا ایستاده بودند. بازار بوسیدن و در آغوش کشیدن زوج به همراه سروصدای موتور ماشین‌ها و دلخوری قوم و خویش‌های عروس و داماد همراه شده…

لی‌لا هم مانند فرناندو ذره‌ای نگران آماده نشدن کفش‌ها برای فروش در بازار سال نو نبود و آن را مایه آبروریزی نمی‌دانست. از این گذشته تولید کفش‌ها روی برنامه نبود. آنها در ذهن و خیال استفانو شکل گرفته بود و آرزوی او این بود که به خیالبافی‌های محض و کودکانه لی‌لا تجسمی عینی ببخشد، کفش‌هایی که برخی‌شان…

از آن روز به بعد مدام از من می‌خواستند در سخت‌ترین تصمیم‌گیری‌ها شرکت کنم. شگفتی در این بود که دیرتر فهمیدم بیشتر مواقع کسی که مرا فرا می‌خواند لی‌لا نبود بلکه پینوکیا و مادرش بودند. برای همین سرانجام من بودم که تصمیم گرفتم پذیرایی عروسی در سالن «ویا اورازیو» باشد، برای مهمانان چه هدیه‌هایی خریداری….

کم کم بی‌آن که متوجه بشوم دلبستگی ام به آنتونیو بیشتر شد. روابط سکسی ما، هم حادتر و هم دلپذیرتر شده بود. فکر کردم بار دیگر اگر لی‌لا را در دریاباغ دیدم ازش بپرسم وقتی با استفانو توی ماشینش تنها است چه اتفاقی بینشان می‌گذرد. آیا آنها هم کمابیش همان کارهایی را می‌کنند که من و آنتونیو می‌کنیم یا روابطشان….

هنگامی که شایعه‌های در و همسایه درباره لی‌لا به گوش پاسکال رسید همه چیز به حال قبل بازگشت. یک روز یکشنبه بود و کارملا، انزو، پاسکال، آنتونیو و من داشتیم توی استرادونه قدم می‌زدیم. آنتونیو گفت:
ـ شنیدم مارچلو سولارا همه جا شایع کرده که لینا با اون بوده…

پس از آن روز آزاردهنده در رستوران سانتا لوچیا چنین جریانی دیگر تکرار نشد. اینطور نیست که دوست پسرهایمان دعوت نکرده باشند، که البته هربار بهانه‌ای برای نرفتن می‌تراشیدیم. به جای این طور جاها وقتی از کار مدرسه خسته می‌شدم، راهم را می‌کشیدم می‌رفتم خانه دوستی که عده ای جمع شده بودند و می‌رقصیدند یا با گروه دوستان…

موضوع پول باعث شد من بیشتر به نداری خویش پی ببرم و اینکه هرچه من نداشتم او داشت و برعکس. یک بازی دنباله دار بده بستان و الاکلنگی که گاه شادی آفرین و گاه دردآور بود، ما را لازم و ملزوم هم می‌کرد. بعد از ماجرای عینک به خودم گفتم، او استفانو را دارد و کافیست لب تر کند تا  عینک مرا بفرستد عینک ساز. من چی دارم؟…

رمان های النا فرانته سرشار انرژی و هیجان هستند، زبانش آب روان است، شخصیت پرداز موفقی است، کما اینکه در پرداخت دو شخصیت اصلی رمان چهار جلدی داستان های ناپل -لی لا و الینا–که با«دوست بی مانند من» آغاز و به «بچه ی گم شده» ختم می شود، چنان به زیبایی عمل کرده است که رمان علاوه بر جذابیت های ادبی …

سر میز شام صندلی که نصیب مولود شد صندلی بود که از آنجا به رغم انتظارش منظره‌ای دیده نمی‌شد جز یک بوفه شیشه‌ای که ملاحت سه ماه پیش سفارش داده بود و کامیونی آن را جلوی در ساختمان پیاده کرده بود. پسرها غذایشان را خورده و رفته بودند. اکنون سر میز شام به جز قورقوت، ودیهه، سلیمان و ملاحت…

همه آنها اکنون در شصت و هشت واحد مسکونی در یک برج دوازده اشکوبه کول تپه پراکنده شده بودند. آپارتمان مولود و سمیحه در طبقه اول جبهه شمالی ساختمان قرار داشت و فاقد هرگونه منظره‌ای بود. عمو حسن و خاله صفیه در طبقه همکف خانه داشتند. قورقوت و ودیهه در طبقه نهم و سلیمان و …..

نیما  افشار نادری را بیش از یک دهه است می‌شناسم. گرچه او را از نزدیک ندیده ام. از آن دوست‌های مجازی ولی حقیقی تر از حقیقی است.  نیما در خانواده‌ای اهل فرهنگ زاده شده. مادرش نویسنده است و پدرش مردی فرزانه و ادب دوست و ادیب که دستی هم در نقاشی دارد. برادرش تا آنجا که می‌دانم عکاس است. …

این پرسش هنوز از ذهن من پاک نشده است. آیا هدایت را همان کسانی کشتند که از نوشته های او مانند توپ مرواری، البعثت الاسلامیه…، افسانه آفرینش از یک سو و حاجی‌آقا و وغ وغ ساهاب از دیگر سو به خشم آمده بودند؟ کسانی مانند آن فراماسون بزرگوار به نام سیدحسن تقی زاده که هدایت درباره سخنرانی او در دانشگاه تهران نوشته بود:…..

مولود اگر دست خودش بود حتی با توافق پنجاه و پنج درصد با وورال‌ها هم راضی بود، زیرا با این پول سه تا آپارتمان در اشکوب‌های پایین ساختمان دوازه طبقه را صاحب می‌شد که البته از پنجره‌هایش نمی‌شد منظره بسفر را تماشا کرد. از آنجا که مادر و خواهرانش در روستا قانونا سهمی در مرده‌ریگ پدر داشتند

راوی داستان دست روی شانه من می‌گذارد و مرا به بیرون از سالن انتظار می‌کشد. دهنش بوی تند الکل می‌دهد. می‌گویم:
ـ بازم که حسابی خوردی……

سمیحه: خونه مولود یه تک اتاق شب ساخت* بود. مولود تو این مدت یعنی از زمانی که با پدرش از بچگی توی این خونه زندگی کرده بود هیچ تغییری درش نداده بود. بار دوم که همدیگرو در کافه قنادی کوناک دیدیم مفصلا راجع به این خونه حرف زد. هروقت از این «خونه» که قرار بود یه روز به من نشون بده، حرف …

دهه هشتاد هنگامی که بولوار تارلاباشی داشت نونوار می‌شد، مولود مرتب می‌شنید که این محله با خیابانها و کوچه‌های باریک و تنگ و تاریک و خانه‌های صدساله‌اش محلی تاریخی است و ارزش فراوانی دارد. البته او این حرفها را باور نمی‌کرد. آن روزها انگشت شماری از معمارها و دانشجویان چپ و سوسیالیست بودند ….

سلیمان ادامه داد: مردی که این زن برای همسری در نظر داره، مرد بیوه جوونیه که زنشو در یک حادثه غم انگیز از دست داده. این مرد آدم درستکار، قابل اعتماد، خوش سیما و کارکشته س. مولود از این تمجید خوشش می‌آمد. از ازدواج قبلی‌اش دو تا دختر داره. ولی هر دوشون شوهر کرده‌ ن و از خونه رفتن و اون الان تنها زندگی می‌‌کنه.

مولود از حرفهای سعدالله بیگ خوشش آمده بود. به ویژه هنگامی که با لحن دوست داشتنی‌اش او را با گوشه کنار زندگی اش و یادمانهای شیرین خود آشنا می‌کرد. مخصوصا اگر حرفش را قطع نمی‌کردی و می‌گذاشتی یک بند ادامه دهد هردم شیرین‌تر می‌شد. مولود  با دبستان جانقورتاران که سعدالله بیگ …

پنج شب بعد، از نیمه‌های شب گذشته بود که مولود از خواب بیدار شد و دید تختخواب و اتاق و زمان و زمین تکان می‌خورند. از زمین صداهای هراس انگیزی به گوش می‌آمد. مولود صدای خرد شدن لیوان و زیرسیگاری، شکستن پنجره‌های خانه‌های همسایه‌ها، و جیغ و داد مردم را می‌شنید. دخترانش پریدند روی….

اورهان پاموک   فاطمه ادامه تحصیل می‌دهد مولود به‌زودی توانست میان بوزافروشی و کار نسبتا بی‌دردسر...

کاباره ی آفتاب هم مثل خیلی از رستوران‌ها، کافه‌ها و هتل‌ها، آشکارا برق قاچاق می کرد. این سیمکشی‌های غیرمجاز علنی انجام گرفته بود. اگه بازرسی اونارو کشف می‌کرد، دلش خوش بود که قاچاق برق کشف کرده. اونا پیشاپیش از این بازرسی‌ها خبردار می‌شدن. اینطوری سیم‌کشی‌های پنهانی….

نگران مولود نباش! شش ماه دیگه هم گذشت و زمستان ۱۹۹۷ مولود دیگه به رموز تحصیلداری اداره ی برق آشنا شده بود. درآمد خوبی هم داره. چقدر؟ راستش این رو خودش هم نمی دونه! هر شب به من حساب پس می داد که چقدر اون روز پول گرفته. مث زمانی که با پدرش ماست فروشی می کردن. شبا هم…

یکی از خرده گیری هایی که دشمنان ِ به کار بردن ِ دبیره ی رومیک (لاتین) برای نگارش پارسی برمی شمرند، به ویژه کسانی که در تارسیت ها یا فیسبوک وُ یا رایانامه ها با این دبیره روبه رو می شوند، اینست که این دبیره نیز دبیره ی چندان بهتری از عربیفارسی نیست. چندی پیش کسی در فیسبوک نوشته بود …

ناتوانی‌ی دبیره‌ی عربیفارسی برای کوته نوشت‌های دانشیک (علمی) وُ جز آن مانند ِ «سازمان ملل متحد» که کوته‌نوشت (اختصاری) ِ آن  در انگلیسی  UN است، یا «ایالات متحده آمریکا» که کوته‌نوشت ِ آن USA   می‌شود، یا اتحادیه اروپاEU وُ بسیاری دیگر. در پارسی  نمی‌توانیم بنویسیم «سمم»….

وقتی فهمیدم سلیمان یه زن بزرگتر از خودشو که تازه خواننده هم هست،‌ حامله کرده و چاره ی دیگه‌ای جز ازدواج نداره چیزی نگفتم. به وضع مولود غصه خوردیم. وقتی بدبختی‌های دوروبری‌هامونو می بینم به صفیه می گم خوشحالم که به همین بقالی کوچک قناعت کردم و چیز دیگه‌ای در زندگی نخواستم….

در بخش های گذشته این پژوهش به روشنی نشان دادیم که برخی دبیره ها توانایی ی بیشتری برای آوانویسی دارند و برخی کمتر. از میان ِ دبیره هایی که برشمردیم در نشان دادن ِ آواهای زبان ِ پارسی، دبیره های عربی و  پهلوی کمتر از دیگر دبیره ها مانند ِ رومی یا میخی وُ اوستایی، توانمندند….

نصف تابستون ۱۹۹۵ رو به خیابان گردی و نصف دیگه شو در اتاق بایگانی اداره ی برق هفت تپه برای پیدا کردن ردپایی از عشقم سلویهان گذروندم. نمی دونین چقدر سیگار کشیدم و چایی خوردم. با دو مامور بازنشسته بایگانی میون انبوهی از دفترهای بزرگ بایگانی و پوشه های کلفت منگنه شده توی زونکن های…

بعد از شکست در ساندویچی بین بوم  مولود می دانست که از اکتاش ها نمی تواند برای کار کمک بگیرد. گرچه به خاطر تعطیلی بوزافروشی باجناق ها از دست فرهاد عصبانی بود، دوست می داشت ببخشدش و با کمک کردن به دوستش از ناراحتی وجدان او بکاهد، اما رایحه دوست نداشت.  او گناه تعطیلی….

گفتار ِ پیشین خودم را با نشان دادن ِ رویه ای از یک نسک ِ فارسی به پایان بردم وُ از خوانندگان خواستم درباره ی آن بیاندیشند. این نسک که در این بخش رویه ی دیگری از آن را می آورم از «گلستان ِ سعدی» با ویرایش ِ میرزا ملکم خان ناظم ‌الدوله (۱۲۸۷-۱۲۱۲ خورشیدی، روشنفکر، روزنامه‌نگار وُ سیاست‌مدار…

فرگشت ِ دبیره ی  عربیفارسی وُ دستاورد ِ ما پس از دویست سیصد سال در گفتار ِ پیشین پرسشی را با شما...

«در اوج دوران سیاهی که بیشتر کردها پس از کودتای ۱۹۸۲ در دیاربکر تجربه می کردند، و ساکنان این شهر که جمعیت بزرگی از آنان کرد هستند در زندان ها به بدترین شیوه ای شکنجه می شدند، مردی مرموز که ظاهرش شبیه مامورای دولتی بود به این شهر می رود، و از راننده ی کردی که او را از فرودگاه…

خدا بیامرز عمو مصطفی تا سال ۱۹۶۵ توی زمینی که با بابا تو محله ی کول تپه دورش نرده کشیده بودن، تونست تنها یه اتاق بسازه. مولود از ده اومد شهر تا کمکش باشه، اما کاری از پیش نرفت و اون دوتا روحیه شونو از دست دادن، اما ما روی زمینی که بابا و عمو مصطفی تو محله ی توت …

اورهان پاموک    بوزافروشی باجناق ها کاری آبرومندانه و ملی    ادامه ی بخش نخست دو ماهی که از کار...

شب چهاردهم نوامبر ۱۹۹۱ یک کشتی بازرگانی لبنانی که راهی جنوب بود، با یک کشتی باری فیلیپینی که به سوی دریای سیاه می رفت و بار ذرت داشت در کم عرض ترین بخش تنگه ی بسفر، جلوی حصار آناتولی، برخورد کرد و غرق شد. در این حادثه پنج ملوان جان باختند. فردای آن روز مولود و همکارانش

به مولود گفتم: “انگاری طرف داره دنبال یکی می گرده دقیقا مث تو، کسی که هم از غذا سر در بیاره هم از ظرافت های غذاخوری، هم آدم درست و قابل اعتمادی باشه. می دونی که این روزا تو استانبول چنین آدمی نایابه! به حقوقت اما حواست باشه… وقتی طرف شروع می کنه …

زندگی لی‌لا طی آن ماه سپتامبر از این رو به آن رو شد. تغییر ساده ای نبود ولی پیش آمد، اما من. از ایسکیا با عشق سوزان نینو برگشتم در حالی که پدرش با بوسه‌ها و دستهایش بر پیکر من داغی گذاشته بود. معلوم بود که شب و روز در برابر این آمیزه شادی و ترس درونی جز اشک ریختن کاری از دستم برنمی‌آمد.

دوست بی‌مانند من: النا فرانته این نامه مرا شدیدا نگران کرد. جهان لی‌لا مانند همیشه آمده بود و روی...

کوشیدم ماریسا را راضی کنم که برویم به استقبال نینو ولی او رد کرد و گفت برادرش لایق چنین استقبالی نیست. عصر نینو رسید. بلند و تکیده با پیراهنی آبی و شلواری تیره و صندل. کیفی روی دوشش انداخته بود. ذره ای واکنش به حضور من در ایسکیا…

با معدل ۹ قبول شده بودم. طوری که حتی قرار شد به من چیزی به اسم بورس تحصیلی بدهند. از چهل همکلاسی که داشتم تنها ۳۲ نفر مانده بود. جینو رد شد. آلفونسو در سه درس تجدیدی آورد و قرار بود شهریور ماه امتحان بدهد. پدرم تشویق کرد که بروم سراغ خانم اولیویرو. مادرم نمی‌خواست….

به دبیرستان بازگشتم. ضرباهنگ سیل‌آسا و آزاردهنده‌ای که دبیران بر ما اعمال می‌کردند مرا در خود بلعید. بسیاری از همشاگردی‌های من نیمه راه رها کردند و کلاس آب رفت. جینو نمره‌های پایینی در درسها گرفت و از من خواست کمکش کنم. من هم کوشیدم کمکش کنم ولی راستش او می‌خواست …

نمایشگاه عکس‌های راوی هاج و بابک سالاری از روز هجدهم ماه می در صوفیا بلغارستان گشوده می‌شود. راوی هاج زاده بیروت و باشنده مونترال از نویسندگان صاحب نام کانادایی است که تاکنون سه رمان از او منتشر و آثارش به سی زبان ترجمه شده است. بابک سالاری عکاس ایرانی کانادایی باشنده …..

استفانو با خونگرمی به ما خوشامد گفت. یادم هست که به سر و وضعش رسیده بود. چهره‌اش در هیجان اندکی گل انداخته بود. پیراهن سفیدی با کراوات به تن داشت و جلیقه آبی رنگی پوشیده بود. زیبا می نمود و حالتی شبیه شاهزادگان داشت. بنا به حساب من هفت سالی از من و لی‌لا بزرگتر بود. فکر کردم داشتن …

راستش نمی‌دانم جواب پاسکال روی لی‌لا چه اثری گذاشت. فهمیدنش برایم سخت است. نخست به این دلیل که جواب او در همان زمان روی خود من اثر ملموسی نگذاشته بود، اما لی‌لا مثل همیشه تحت تاثیر قرار گرفته بود. این جواب زندگیش را عوض کرد. سراسر آن تابستان لی‌لا با این فکر…

آن تابستان تابستانی بود که مرزهای محله ناپدید شدند. یک روز صبح پدرم مرا با خودش برد. قرار بود در سیکل دوم نامنویسی کنم. پدرم می‌خواست ببیند هنگامی که پاییز مدرسه تازه شروع می‌شود از چه وسیله نقلیه همگانی استفاده کنم. روز زیبای بسیار درخشان و بادی بود. احساس می‌کردم پدرم مرا دوست دارد. و به تدریج حس احترامم ..

فردای آن روز پنهانی با پاسکال په لوسو دیدار کردم. او نفس زنان و خوی کرده با پوشاک کار رسید. سراپا گچی. توی راه درباره داستان دوناتو و ملینا صحبت کردیم. داشتم به او می‌گفتم رویدادهای آخری گواهی بر دیوانه نبودن ملینا است و نشانگر اینکه دوناتو به راستی عاشق او بود و هنوز هم هست. پاسکال با من موافق بود، اما متوجه شدم با اینکه اینها حساسیت…

مدرسه دوباره شروع شد و من از همان روزهای اول در همه ی درسها جلو بودم. بی صبرانه چشم به راه بودم که لی ‌لا از من بخواهد در زبان لاتین یا هر چیز دیگر کمکش کنم. چنین می‌نمود که انگیزه من برای پیشرفت در درسها بیش از مدرسه به خاطر لی ‌لا بود. من حتی در دبستان هم چنین پیشرفتی نداشتم….

این دوران چیزی مانند ادامه همان رمان های مصور و داستان های عاشقانه بود. به زودی دریافتم کارهایی که به تنهایی انجام می‌دهم مرا اصلا هیجان زده نمی‌کند. تنها زمانی که لی لا بود آن لحظه اهمیت و معنا پیدا می‌کرد. اگر لی ‌لا نبود و اگر صدای او از چیزهای دور و برم برداشته می‌شد چیزها کثیف و خاک گرفته به نظر می آمدند. سیکل اول دبیرستان، لاتین، معلم ها….

دوران اندوه آغاز شد. چاق شدم، و انگاری زیر پوست سینه ام دو قلب جوانه زده بودند. موهای زیر بغل و آلت تناسلی ام درآمده بود. همزمان، هم اندوهگین و هم دلواپس بودم. بیشتر از هر زمانی درس می خواندم. در ریاضیات هرگز به جواب هایی که در حل المسایل آمده بود نمی‌رسیدم. جمله های لاتین هم گویی بی معنا شده بودند. تا فرصتی دست می داد خودم را …

۳۱ دسامبر ۱۹۵۸ لی‌لا نخستین درون‌داستان فروپاشی کرانه‌ها را تجربه کرد. این عبارت مال من نیست. لی‌لا همیشه این اصطلاح را به کار می‌برد. به گفته او در چنین حالی ناگهان آدمها و اشیاء نخست فرومی‌پاشیدند و سپس از میان می‌رفتند. آن شب که همگی در بالکن جمع شده بودیم تا فرارسیدن سال ۱۹۵۹ را جشن بگیریم این حس ناگهان به لی‌لا ضربه زده بود. او نخست ترسیده بود و آن…

من و لی‌لا در امتحان نهایی دبستان با هم شرکت کردیم. وقتی فهمید قرار است در امتحان ورودی راهنمایی شرکت کنم انرژی‌اش را از دست داد. اتفاقات بعدی سبب شگفتی همه شد. من هر دو امتحان را با معدل ۱۰ یعنی بالاترین نمره گذراندم. لی‌لا گواهینامه دبستان را با معدل ۹ گرفت. در حساب هم نمره هشت آورد. هرگز کلامی از روی خشم یا دلخوری به من نگفت….

کمی پیش از امتحان نهایی دبستان لی‌لا مرا واداشت که یکی از کارهایی را که به تنهایی جرات انجامش را نداشتم انجام بدهم. تصمیم گرفته بودیم از مدرسه در رویم و از محله خارج شویم. پیش از آن هرگز چنین کاری نکرده بودیم. تا آنجا که خاطراتم اجازه می‌داد هرگز از ساختمان چهار طبقه آپارتمان، حیاط آن، کلیسای محله و باغ ملی دورتر نرفته بودم. میلی هم به آن نداشتم. قطار در آن سوی ….

لی‌لا هرچه به من می‌گفت باور می‌کردم. باورم شده بود که هیکل بی‌شکل دون آکیله همه سوراخ سنبه‌های زیرزمین را پرکرده و دستهایش آویزان است و با انگشت‌های بلندش نوو عروسک لی‌لا را با یک دست گرفته و با دست دیگر تینا را. خیلی به من سخت گذشت. ناخوش شدم، تب کردم، بهبودی پیدا کردم، دوباره ناخوش شدم. به بیماری اختلال لامسه …

آنطور که رینو برادر بزرگتر لی‌لا می‌گفت لی‌لا زمانی که هنوز حتی سه سالش نشده بود با نگاه به کلمات و عکس‌ آنها توی کتاب الفبای رینو خواندن را یاد گرفته بود. رینو پشت میز ناهارخوری توی آشپزخانه می نشست تا تکلیف‌های مدرسه را انجام دهد. لی‌لا با نشستن کنار دست او بیشتر از خود رینو یاد گرفته بود.

دوستی من با لی‌لا روزی آغاز شد که تصمیم گرفتیم پله پله و اشکوب به اشکوب به در خانه دون آکیله برویم. من هنوز بنفشه حیاط را و بوی آن شامگاه بهاری گرم را خوب به یاد دارم. مادرهایمان داشتند شام درست می‌کردند و وقت بازگشت به خانه رسیده بود، ولی ما هر دو بی‌ که لب به سخن بگشاییم با به چالش خواندن و آزمودن دل و جرات آن یکی، عمدا رفتن به خانه را به عقب ‌انداختیم. کاری …

خب بعضی زنا اصولا دلاله به دنیا اومدن. یه نوع موهبت الهی در وجودشون هست که همه آدمارو خوشحال می کنن. من از اون قماش نیستم، ولی راستش وقتی سمیحه اونهم موقعی که بابا از قورقوت پول گرفته بود و قول اونو به سلیمان داده بود، فرار کرد، یک شبه فوت و فن کارو یاد گرفتم. چون می ترسیدم منو توی این ماجرا مقصر بدونن و از اون گذشته دلم برای…

فرهاد: یه سال بعد از اینکه کارو توی رستوران مروت شروع کردم، کم کم منو گذاشتن پای دخل. یه دلیلش البته درس های دانشگاهی بود که سمیحه مشوق من در ادامه شون بود. البته دانشگاه واقعی نبود و من به صورت مکاتبه ای و از طریق تلویزیون داشتم تحصیل می کردم. با اینهمه عصرها که رستوران شلوغ و پر مشتری می شد و بوی خوش راکی و سوپ فضای خوراکخانه را معطر می کرد…

سمیحه: فرهاد از حرف مردم می ترسه و برای همین بهترین بخش قصه ما رو حذف می کنه چون به نظرش خصوصیه. ما البته عروسی گرفتیم، گرچه کوچک بود ولی عروسی قشنگی بود. لباس عروسی سفیدی از فروشگاهی در طبقه دوم مغازه لباس عروس در قاضی عثمان پاشا کرایه کردیم. تموم مهمونی سعی کردم نذارم چیزی اذیتم کنه….

اگر مطمئن بودی که با علویها، کردها، و دیرتر با طریقتی ها و شیخان شان هم می توانی کنار بیایی، احتمالن از ویرانی خانه ات در امان می ماندی. حرف های در این باره به سرعت در همه ی تپه می پیچید، اما هیچوقت هیچکس به واقع اعتراف نمی کرد که سرچشمه شان از کجاست. من هم به نصیحت پدرم گوش کردم و هر بار یک جور دیگر جواب می دادم….

مولود تا زمانی بس دور از این رویدادها و خبرها دور و غریبه ماند، البته که شوق نخستینش را برای کار از دست نداده بود. او مانند بازرگان کامیابی که به کارش ایمان دارد و همچون قهرمان کتاب های «چگونه در تجارت موفق شویم» با خوشبینی جهان را می نگریست. به ذهنش خطور کرد که با نصب چراغ های پرنورتر داخل جعبه چهارچرخه اش می تواند…

مولود و رایحه که به خانه رایحه رسیدند دریافتند که بسیاری از پاکت هایی که مهمانان با آنهمه اهن و تلپ به آنها پیشکش کرده بودند، خالی است، اما هیچ در شگفت نشدند. مولود که دیگر نه به بانک و نه بانکدار اعتماد داشت بیشتر پولهای دریافتی را برد و برای رایحه گردن بند و النگوی طلا خرید. یک تلویزیون سیاه سفید دست دوم هم از دولاب دره خرید تا شبها که رایحه چشم انتظار او بود حوصله اش….

مولود منو به عروسیش دعوت کرد. بهش گفتم «اصلن! فراموش کن!» این جواب مولودو ناراحت کرد. گرچه باید قبول کنم که دلم می خواست بعد از سالها سالن عروسی شاهیکه را دوباره ببینم. چه جلسات پرشوری را در جمع چپ ها در این زیرزمین بزرگ برگزار نکردیم. احزاب سوسیالیست و گروه های وابسته به جبهه چپ کنفرانس های سالانه و میتینگ هاشونو اونجا برگزار می کردن…

خیلی سخته که دختر آدم با مردی فرار کنه. تازه اگه آدم تفنگی چیزی دم دستش نباشه که همان موقع شروع کنه به چپ و راست تیر انداختن، در و همسایه شروع می کنند به پخش شایعه که: باباهه خبر داشت! همین چهار سال پیش بود که سه تا قطاع الطریق مسلح یه دختر زیبا را روز روشن دزدیدن. پدره رفت پیش قاضی و تقاضا کرد که ژاندارمها را گسیل کنه. روزها و روزها در تنهایی و نگران سرنوشت…

مولود روز هفدهم ماه مارس ۱۹۸۲ خدمت اجباری را به پایان رساند و بی درنگ سوار نخستین اتوبوسی که به استانبول می رفت شد. در محله طارلاباشی آپارتمانی در طبقه دوم یک ساختمان کهنه یونانی ساز که کف آن با لینولئوم فرش شده بود اجاره کرد که از خوابگاه رستوران کارلیوا دو کوچه فاصله داشت. در یک رستوران …

عملیات نظامی که همه می خواستند پیشاپیش از تاریخ پنهان آن آگاه شوند هرگز انجام نشد، زیرا شب ۱۲ سپتامبر کودتایی به وقوع پیوست. مولود هنگامی که خیابان های بیرون از پادگان را خالی دید فهمید که چیزی غیرعادی روی داده است. ارتش در سراسر کشور اعلام وضعیت فوق العاده و منع رفت و آمدهای شبانه کرد….

مهاجرت دست از سرمان برنداشت. هشت نه ساله بودم که راهیِ تهران شدیم. در تهران یاد و یادواره ی دوستانِ گیاهی کم کم داشت دور و دورتر می‌شد. همچنان که کم کم ترکی را از یاد می‌بردیم وُ به لهجه ی پدر وُ مادر که سوادِ خواندن داشتند ولی فارسی را با لهجه حرف می‌زدند، می‌خندیدیم. گهگاه در …

زهرا می‌پرد. شما که دیدیدش. همه دیدید. اگر بگویید ندیدید، اگر بگویید نمی‌شناسیدش دروغ می‌گویید. او به اندازه تاریخ سنگدلی این سرزمین عمر دارد. نگاهش کنید. در عکس‌ها می‌بینیدش. در آن بلندی. در آن بلندای جهان. آماده پریدن است. اما چه غوغایی است کنار او. یک سو آتش و یک سو، آن پایین…

در شعر نوین ایران فروغ فرخزاد نخستین شاعره ای است که در برابر برتری جویی مردانه به پا می‌خیزد و آوای زن ایرانی را به گوش می‌رساند. او به راستی شایسته پاژنام (عنوان) «پریشادخت شعر آدمیزادن» است. این نام را اخوان ثالث بر او گذاشته بود. فروغ گرچه کوتاه زیست (چهار کتاب شعر…

برای کسانی که در جریان خبرهای ایرانیان تورونتو نیستند شاید باید می­نوشتم: چرا «چرا لیلی پورزند؟»؟ این روزها در باهماد (کامیونیتی) ایرانیان تورونتو رقابت در میدان نامزدی حزب لیبرال و انتخابات فدرال ۲۰۱۵ شکل تازه ای گرفته است و از همین رو…

در اینجا آهنگ نقد و بررسی ادعاهای دو جناح زمامداران آمریکایی را نداریم، اما این بگومگوها اهل ادبیات و کتابخوان ها را واداشت که به برخی از رمان های آینده نگر همچون «۱۹۸۴» جرج اورول و گوهر تابناک این ژانر یعنی «جهان نو و فرخنده» آلدوس هاکسلی نگاهی تازه بیافکنند….

جمهوری اسلامی از همان روزی که در سال ۵۷ پس از نه یک کلمه کم نه یک کلمه بیشِ خمینی وارد زندگی سیاسی مردم ایران شد، چیزهای زیادی می‌دانست. می‌دانست پشتیبانان آن در میان مردم کم نیستند. همان مردمی که چهارده سده به دنبال آمدن امام زمان …

بست سلرها یا کتابهای پرفروش در آمریکا و اروپا از سلیقه یا چشایی همگانی پیروی می‌کنند. با اینهمه در میان پرفروش‌ها هم همه آنچه به دست خواننده می‌رسد بی ارج و پیش پا افتاده نیست. از همین دسته است رمان «زیر سایه درخت انجیر هندی» نوشته وادی راتنر….

ادبیات کمابیش هزارساله انگلیسی زبان در این چهار پنج دهه گذشته دستخوش دگرگونی‌های بنیادی شده. این ادبیات دست کم تا دهه ۵۰ ادبیاتی بومی است. هرچند چهره‌های برجسته‌ای مانند شکسپیر، بکت و جویس را در خود پرورانده بود. اما چهار پنج دهه پس از آغاز سده بیستم دیوار بومی خود را فرو ریخت و مهاجران…

روزهای پایانی اسفندماه ۱۳۹۰ را در حالی پشت سر گذاشته ایم که هیچ رمالی حتی خوشبین‌ترین آنها در فنجان قهوه نشر و چاپ در ایران آینده روشنی نمی‌بیند. اگر میزان دستاورد فرهنگی مردم یک کشور را شمار کتابهای چاپ شده در آن آشکار سازد، ایران (یعنی جمهوری اسلامی ایران)….

ژانر نامه در میان ژانرهای گوناگون ادبی خواننده ویژه خودش را دارد. از نامه‌هایی مانند نامه‌های کافکا به ملینا بگیر تا نامه‌های همسایه نیما یوشیج و یا نامه‌هایی که میان شهید نورایی و صادق هدایت رد و بدل شده و حتا نامه‌های سیاست پیشگان و نام‌داران…

زمان در داستان های ویرجینیا وولف و جیمز جویس بر پیرامون دو دایره هم مرکز سوار شده است. دایره کوچکتر زمان اکنون داستان است و دایره بزرگتر زمان یادهای آدم های داستان. از همین رو کمان بزرگی از دایره بزرگتر کمان کوچکی از دایره کوچکتر را در بر می گیرد….

جیم هالت سپس نگاهی به دبستان فلسفه رواکردی می‌اندازد که با فیلسوفان مشهور به «فیلسوفان کمبریج» یعنی کسانی مانند برتراند راسل، جرج ادوارد مور و ویتگنشتین شکل گرفت. دبستانی که به روشنی بر معنادار بودن و ریاضی‌وار بودن جستار‌ها پای می‌فشرد….

قرار است هر ماه بخش کوچکی از شهروند را ویژه تازه‌های ادبیات آن ماه کنیم. نگاهی خواهد بود به آنچه در آن ماه در جهان در شعر و داستان و نظر مطرح است. در این بخش به معرفی کتاب‌هایی که به شهروند رسیده نیز می پردازیم. از ماه مهر آغاز کردیم و این سومین ویژه نامه است که به نام این ماه، آذرنامه خوانده می شود…